บทความให้กำลังใจ(สู่สุขภาวะทางปัญญา)

(ต่อ)
วันแรกพักที่บ้านคุณโยโกตะ ซึ่งเป็นผู้ที่ช่วยเหลือหญิงไทยแบบสุดจิตสุดใจ ถึงขั้นยอมควักเงินพาคนป่วยและคนที่มีปัญหามาส่งที่เมืองไทยแทบทุกเดือน น้ำแร่ร้อนจากออนเซนที่เขาพาไปตอนกลางคืนช่วยให้กล้ามเนื้อผ่อนคลายมาก วันที่ ๒ ก็เดินทางต่อ แต่บาตรและบริขารฝากไว้ที่บ้านคุณโยโกตะ เพราะจะต้องพักที่บ้านเขาอีกคืน จุดหมายวันนี้อยู่ที่เมืองโคโมโร่ เราเดินเลี่ยงถนนใหญ่เช่นเคย ลัดเลาะไปตามถนนเล็กถนนน้อย บ้านเรือนสองข้างทางสวยงามแต่เงียบราวไร้ผู้คน บรรยากาศแบบนี้เราจะได้ประสบตลอด ๗ วัน คงไม่ใช่เป็นเพราะวันหยุด วันธรรมดาก็เป็นเช่นนี้

เราเริ่มสังเกตเห็นคนญี่ปุ่นบางคนพอนั่งรถผ่านเราก็ยกมือไหว้ แล้วไม่นานก็พบชายสูงวัยผู้หนึ่งหยุดรถรอเราข้างหน้า เมื่อเราไปถึงเขาก็ถวายเงินให้ เขาบอกว่ารู้เรื่องการธุดงค์ของเราจากหนังสือพิมพ์ ดูเหมือนว่าเรื่องของเราจะเป็นที่รับรู้ของคนจำนวนไม่น้อยในนากาโน่เพราะตลอด ๖ วันที่เหลือ เราจะพบปฏิกิริยาทำนองนี้จากคนญี่ปุ่นตามรายทาง การธุดงค์แม้จะเป็นธรรมเนียมของเถรวาท แต่ก็ไม่ใช่เรื่องยากแก่การเข้าใจสำหรับคนญี่ปุ่น เพราะเขาเองก็มีประเพณีจาริกแสวงบุญคล้ายๆ ธุดงค์ แต่ไม่ได้จำกัดว่าเป็นเรื่องของพระเท่านั้น ฆราวาสทั้งหญิงและชายก็นิยมเดินไปตามสถานที่สำคัญทางศาสนา โดยไปกันเป็นกลุ่มๆ แต่นั่นเป็นเรื่องของอดีต เดี๋ยวนี้ประเพณีนี้แทบจะเลือนไปแล้ว กลายเป็นการยกโขยงกันไปท่องเที่ยวตามสถานที่ต่างๆ แทน อย่างที่เรามักเห็นกลุ่มนักท่องเที่ยวญี่ปุ่นเดินกันเป็นแถวโดยมีคนถือธงนำหน้า นั่นคงถอดแบบมาจากการจาริกแสวงบุญในอดีต

ใกล้เพล คุณโยโกตะก็ขับรถมารับเราเพื่อไปฉันเพลที่เมืองโคโมโร่ พอเราขึ้นรถก็สังเกตรถคันหนึ่งจอดข้างหน้า คนขับยืนอยู่ข้างรถมองมาทางเรา แต่งชุดสูทเหมือนกับจะไปทำงาน เราเอะใจก็เลยรอดู แล้วเขาก็เดินมาคุยด้วย พร้อมกับถวายเงินให้ เขาบอกว่ารู้จากข่าวโทรทัศน์ ที่จริงคืนแรกที่โทรทัศน์รายงานข่าวนี้ ก็มีคนญี่ปุ่นโทรศัพท์ไปที่สถานี เพราะอยากรู้ว่าจะติดต่อเราอย่างไร ทางสถานีก็ให้เบอร์โทรศัพท์บ้านคุณโยโกตะ เขาจึงโทรศัพท์ไปคุยกับคุณโยโกตะคืนนั้นเลย เขามีภรรยาคนไทย แต่เผอิญภรรยากลับเมืองไปเมืองไทย กระนั้นก็อยากพบเรา เสียดายที่เขาต้องไปทำงานวันรุ่งขึ้น จึงได้แต่ฝากขนมไว้ที่ร้านอาหารที่เมืองโคโมโร่ ซึ่งเราได้รับนิมนต์ไปฉันเพล

ร้านเมโกะเป็นเจ้าภาพถวายเพลแก่เรา สังเกตว่าคนไทยที่เราพบในงานบังสุกุลเมื่อวานไม่ได้มาเลยสักคน ทั้งๆที่ได้บอกไว้แล้ว เลยเดาว่าคนไทยที่นี่คงจะแบ่งกันเป็นกลุ่มๆ การสันนิษฐานเช่นนี้คงจะเป็นความจริง เพราะหลังจากฉันเพล เราได้เดินทางต่อ กลางทางก็ได้ พบกับคนไทยคู่หนึ่งซึ่งไปทำบุญด้วยที่ร้านเมโกะพร้อมกับลูกน้อย เขาก็ยอมรับว่าเป็นเช่นนั้นจริง และพูดถึงประสบการณ์กับคนไทยที่นั่นว่า หลายคนก็ “เค็ม” เอามากๆ เอาเปรียบคนไทยด้วยกัน เช่น กดราคาเวลารับจำนำทอง และหวังเชิดไปเป็นของตนเอง บางรายเก็บทองไว้มากจนถูกฆ่า ครอบครัวนี้ว่าตนก็รับจำนำทองเหมือนกัน แต่ก็ไม่คิดจะเอามาเป็นของตน ทั้งสามกำลังจะกลับเมืองไทยในอีกไม่กี่อาทิตย์ ตอนนี้กำลังรอเงินจากการขายร้าน ตั้งใจว่ากลับเมืองไทยแล้วจะไปทำฟาร์มหมูที่เชียงใหม่ บ้านของฝ่ายหญิง เท่าที่พบ คู่แบบนี้ไม่มาก เพราะนอกจากจะแต่งงานกับคนไทยด้วยกันแล้ว ยังตั้งใจจะกลับเมืองไทย และไปทำอาชีพทางการเกษตร

การธุดงค์วันนั้นสิ้นสุดที่ปราสาทโคโมโร่ ตกค่ำหลังจากกลับจากอาบน้ำแร่บนเขาอาซามะที่ยังมีน้ำแข็งจับหนาแล้ว ก็ไปเยี่ยมคนไทยที่เข้าชั้นเรียนภาษาญี่ปุ่น ที่จริงนอกจากคนไทยแล้ว คนญี่ปุ่นก็มาเรียนด้วย แต่เรียนภาษาไทย เรียกว่ามาเรียนทั้งผัวทั้งเมีย รวมแล้วก็ประมาณ ๑๕ คน คุณโยโกตะเป็นครูคนหนึ่ง

วันรุ่งขึ้น (๓ พฤษภาคม) เรานั่งรถมาบิณฑบาตที่ปราสาทแห่งนี้ บรรยากาศยามเช้าดีมาก ต้นไม้กำลังอวดดอกงาม หลายคนตื่นแต่เช้ามาเดินเล่น แต่อากาศหนาวไปหน่อย เราเดินบิณฑบาตไปถึงบ้านคุณโยโกตะแล้วก็ฉันเช้า

วันที่ ๓ ของการธุดงค์ มีผู้ร่วมทางเพิ่มอีก ๓ คน คนแรกเป็นพ่อเลี้ยงคุณโยโกตะ อีก ๒ คนเป็นนักหนังสือพิมพ์ที่มาทำข่าวกับเรา ทั้งสองอยากรู้ด้วยตนเองว่าการเดินธุดงค์นั้นเป็นอย่างไร ส่วนหนึ่งคงเป็นความอยากรู้ในฐานะนักหนังสือพิมพ์ที่ต้องการเข้าถึง “ข่าว” อย่างใกล้ชิด อีกส่วนหนึ่งคงเป็นความสนใจส่วนตัวควบคู่กับการอยากร่วมทางกับเรา หลังจากติดตามมาทำข่าวเป็นระยะๆ ทั้งสองก็มีความคุ้นเคยกับเรา มีความรู้สึกเป็นเพื่อนมากขึ้น เราได้เรียนรู้ในเวลาไม่นานว่า ธุดงค์ครั้งนี้ได้ช่วยถักทอมิตรภาพให้แก่เราอย่างไม่คาดฝัน เราไม่เพียงแต่จะร่วมเดินทางเดียวกันเท่านั้น หากยังได้พูดคุยสนทนากันระหว่างเดินบ้าง ขณะหยุดพักกลางทางบ้าง นอกจากนั้นยังได้กินข้าวชุดเดียวกัน มื้อกลางวันทุกมื้อเราทุกคนต่างได้ลิ้มรสอาหารไทย โดยเจ้าภาพอันได้แก่กลุ่มคนไทยถือว่า ทั้งพระและฆราวาสผู้ร่วมธุดงค์ต่างเป็นแขก ที่สมควรกินก่อนเขา

ถึงตอนนี้ทัศนียภาพรอบตัวได้เปลี่ยนไป ตลอดเส้นทางจะเห็นเทือกเขาขนาบเป็นแนว กลางหุบเขามีแม่น้ำทอดขนานกับถนน ส่วนเมืองและหมู่บ้านอยู่ห่างออกไป ส่วนใหญ่เราจะเดินอยู่บนถนนสายหลัก ลัดเลาะผ่านหมู่บ้านเป็นครั้งคราว เมื่อใกล้ถึงเพล เราก็ผ่านเมืองเล็กๆ ที่ชื่อว่าโทบุ ปรากฎว่าแม้แต่เมืองเล็กก็ยังมีคนไทยอยู่กันนับร้อย ที่ขาดไม่ได้คือร้านอาหารไทยและร้าน “สแน็ค” ไทย (ร้านเหล้าที่แขกสามารถพาหญิงบริการออกไปข้างนอกได้)

 

(ต่อ)
ช่วงที่เราเดินเข้าเมืองนี้ มีคุณป้าคนหนึ่งพาหลานสาวตัวเล็กมารออยู่หน้าบ้าน พอเราเดินมาถึงก็มอบถุงลูกอมพร้อมกับเงิน พลางขอให้เราลูบหัวหลานสาวเพื่อเป็นสิริมงคล เราขอสวดมนต์และอวยชัยให้พรแทน กรณีคล้ายๆกันนี้เราจะเจอกันอีกในวันรุ่งขึ้น เมื่อเดินเลียบแม่น้ำ อันเป็นที่ที่คนนิยมมาตกปลาและปิคนิคกัน หนุ่มสาวคู่หนึ่งขอให้เราลูบหัวให้แก่ลูกน้อยซึ่งกำลังหลับอุตุในรถ แม่ลูกอ่อนบอกว่า ตอนที่เห็นเราในโทรทัศน์ก็อยากจะไปพบ แต่ไม่รู้ว่าจะไปหาที่ไหน แต่แล้วก็มาเจอโดยบังเอิญ นับเป็นโชค เจอแบบนี้หลายครั้งเข้าก็ทำให้เราตระหนักว่า เรามาธุดงค์ครั้งนี้ไม่ใช่เพื่อตัวเราเท่านั้น แต่ยังเพื่อคนอื่นอีกด้วย เพราะมีหลายคนที่ต้องการ มีส่วนทำบุญร่วมกับเรา ขณะเดียวกันก็อยากได้ส่วนแบ่งจากบุญที่เราได้บำเพ็ญด้วย

ธุดงค์ครั้งนี้พาเราประสบสิ่งไม่คาดคิดหลายอย่าง อย่างหนึ่งก็คือการได้ไป “ชน” กับเมืองเก่าอย่างเต็มตัว เหมือนกับเข้าไปสู่อดีตเมื่อร้อยกว่าปีก่อน อาคารบ้านเรือนแบบโบราณบนถนนทั้งสายได้รับการอนุรักษ์อย่างดีไม่มีตึกหรือสิ่งปลูกสร้างอย่างใหม่เข้าไปแทรกเลย โรงเตี๊ยมและร้านค้าต่างๆ ที่เรียงรายเป็นแถวยาวบ่งบอกว่าในอดีตถนนบนสายนี้เคยเป็นเส้นทางสำคัญที่ผู้คนพากันสัญจรผ่านมาจากทั่วทุกสารทิศ ทุกวันนี้ก็ยังเนืองแน่นด้วยผู้คน หากแต่เป็นนักท่องเที่ยว ไม่ใช่พ่อค้าวาณิชดังแต่ก่อน

คนนำทางตอนนี้ได้เปลี่ยนจากคุณโยโกตะมาเป็นคุณฟูจิ ซึ่งเป็นประธานกลุ่มเพื่อนเอเชียที่เพิ่งตั้ง คุณฟูจิมีภรรยาเป็นคนพะเยา บ้านอยู่ในเมืองอูเอดะ อันเป็นเป้าหมายอันดับต่อไปของเรา แต่ว่าเจ้าภาพซึ่งจะให้ที่พักแก่เราทั้งวันนี้และวันต่อไปเป็นคุณเตกูชิ ซึ่งแต่งงานกับคนไทยเช่นกัน เธอเปิดร้านสแน็ค ผู้หญิงที่ทำงานในร้านนี้ก็พักบ้านของเธอ ทั้งเจ้าของบ้านและคนร่วมบ้าน แม้จะทำงานกลางคืนแต่ก็ตื่นแต่เช้ามาทำอาหารถวายพระทั้ง ๒ วัน อูเอดะจึงเป็นเมืองแรกที่มีคนไทยใส่บาตร ส่วนอาหารเพล ไปฉันที่ร้านรัตนามีคนไทยมาร่วมทำบุญคับคั่งเช่นเคย ร้านนี้เราเคยมาเจิมก่อนแล้ว อูเอดะเป็นเมืองหนึ่งที่เรามาเยือนบ่อยมากที่สุด รวมทั้งหมด ๓ ครั้ง (แต่ไม่นานก็กลายเป็น ๔ เพราะเราได้กลับไปเยือนเมืองนี้อีกครั้งไม่กี่วันก่อนกลับเมืองไทย)

ได้มีโอกาสคุยกับคนไทยที่เป็นหญิงบริการ ส่วนใหญ่ส่งเงินกลับไปบ้านกันคนละมากๆ คนที่นี่ไม่ค่อยฝากเงินที่ธนาคาร เพราะมักส่งเงินกลับไปให้พ่อแม่ญาติพี่น้อง โดยผ่านบริการของร้านอาหารหรือร้านขายของของคนไทย เรียกได้ว่าเกือบทั้งหมดแต่งงานกับคนญี่ปุ่นก็เพราะต้องการมีเงินส่งบ้าน นี้เป็นทางเลือกสำหรับคนที่อยากจะเลิกทำงานกลางคืน

วันที่ ๔ มีคนมาร่วมเดินอีก ๒ คน คือคุณเดกูชิและคุณโนตะ ซึ่งเพิ่งเข้าพิธีแต่งงานกับคนไทยได้ไม่ถึงเดือน (เราได้รับนิมนต์อย่างกะทันหันให้ไปอวยพรแก่คู่บ่าวสาวในพิธีแต่งงานซึ่งจัดพร้อมกับการเปิดตัวกลุ่มเพื่อนเอเชีย) แต่ว่า ๒ คนที่ร่วมเดินเมื่อวันก่อน รวมทั้งคุณคาวามูระได้กลับไปทำงาน จำนวนคนเลยเท่าเดิม วันนี้นับเป็นวันที่ทุกคนเพลิดเพลินกับการเดินมากที่สุดเพราะเดินเลียบแม่น้ำตลอดทาง นอกจากทัศนียภาพจะสวยงาม อากาศเย็นสบายแล้ว ยังได้เห็นชีวิตและกิจกรรมอันหลากหลายของผู้คนบนสองฝั่งแม่น้ำ มีทั้งปิคนิค ตกปลา เล่นกีฬา ขายอาหารและขี่จักรยานผาดโผน

การเดินช่วยให้ชีวิตเร่งรีบน้อยลง มีเวลาพินิจสิ่งรอบตัวมากขึ้น ช่วงนี้ต้นไม้กำลังออกดอกสะพรั่งมีหลายชนิดที่ออกเต็มต้นทั้งๆที่ใบยังไม่ผลิ สีสันของดอกไม้จึงเบ่งบานออกมาชัดเจน เสน่ห์ของซากูระอยู่ที่ตรงนี้ บนภูเขาสองข้างทาง ต้นไม้หลายต้นจะส่งสีขาว เหลือง ชมพู ออกมาแซมกับสีเขียวของป่าผืนใหญ่ บ่งบอกถึงความหลากหลายซึ่งเป็นความงามอีกอย่างหนึ่งของธรรมชาติ

วันนี้เราเดินมากเป็นพิเศษ เครื่องนับก้าวของท่านยูกิบอกว่าเฉพาะวันนี้เราเดินได้กว่า ๒๓,๐๐๐ ก้าวแต่ขณะเดียวกันเท้าของเราก็ชักจะออกอาการ รองเท้าแตะกลายเป็นปัญหา เลยเข้าเมืองหาซื้อรองเท้าใหม่ และถือโอกาสไปเที่ยวปราสาทอูเอดะไปด้วย ปราสาทญี่ปุ่นถึงจะแข็งแกร่งอย่างไร ก็ต้องประดับประดาด้วยต้นไม้และสวนอย่างสวยงามเสมอ

จุดหมายของวันต่อมาอยู่ที่เมืองคามิยามาดะ อันเป็นเมืองท่องเที่ยวที่ขึ้นชื่อในด้านออนเซนหรือบ่อน้ำร้อน คนไทยอยู่กันมากเช่นเคย ตอนที่ใกล้จะถึงเมืองนี้ มีรถคันหนึ่งแล่นมาทางเราครั้งมาใกล้ เด็กคนหนึ่งอายุไม่ถึง ๑๐ ขวบก็โผล่หัวออกมา แล้วตะโกนว่า “กัมบ๊ะเต๊ะ” แปลว่า “ขอให้พยายามต่อไป” ใครที่เคยดูหนังมดเอ๊กซ์คงได้ยินประโยคนี้บ่อยๆ แต่เด็กคนนั้นไม่ได้นึกว่าตัวเองเป็นมดเอ๊กซ์หรอก เขาเพียงแต่ต้องการให้กำลังใจ นี้เป็นความแตกต่างอย่างหนึ่งระหว่างไทยกับญี่ปุ่น คนไทยนิยมแสดงความปรารถนาดีด้วยการอวยพรให้ “โชคดี” แต่คนญี่ปุ่นจะขอให้ทำงานหนักขึ้น เข้าใจว่าเด็กคนนั้นคงรู้ว่าเรากำลังมาธุดงค์จึงให้กำลังใจเช่นนั้น

ถ้าเป็นประเทศยุโรป หากมีใครโผล่หน้าออกมาจากรถ ก็เตรียมตัวทำใจได้ เพราะเขาคงจะสรรหาคำด่าเจ็บๆ แสบๆ มาประเคนเราแน่ ตอนที่ข้าพเจ้าไปจำพรรษาในอังกฤษ เจอแบบนี้หลายครั้ง แต่ที่นี่กลับตรงข้าม

 

(ต่อ)
วันนี้ฉันเพลที่ร้านไทยพัทยา เจ้าของคือคุณละอองดาว กำลังเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงคนหนึ่งในการพยายามหาเงินสร้างวัดไทยในญี่ปุ่น อันเป็นความคิดริเริ่มของวัดปากน้ำ แต่คงจะไม่ง่าย เงินนั้นไม่เป็นปัญหา ปัญหามาจากเรื่องอื่น ฟังมาว่าวัดปากน้ำพยายามสร้างวัดไทยแถวๆ นาริตะมาเป็นสิบปีแล้ว แต่ก็ยังไม่สำเร็จ

คุณละอองดาวเป็นธุระจัดหาที่จำวัดให้ ไม่ใกล้ไม่ไกลจากร้าน และอยู่ตรงย่านสแน็คคนไทย ตกค่ำได้ยินเสียงคนไทยเดินทักทายกันเป็นระยะราวกับอยู่เมืองไทย แต่ไม่มีเสียงเอ็ดตะโรโหวกเหวกเพราะที่นี่เป็นญี่ปุ่นมีคนไทยหลายคนมาคุยด้วย ความวิตกอย่างหนึ่งของคนไทยที่นี่ก็คือ กลัวว่าเจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมืองจะมากวาดจับครั้งใหญ่ใน ๒ ปีหน้า เพราะจังหวัดนากาโน่จะเป็นเจ้าภาพจัดกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาว หลายคนรู้สึกว่ายังทำมาหากินได้ไม่เต็มที่เลย ที่จริงอยู่ญี่ปุ่นก็ไม่ใช่ว่าจะมีความสุขนัก แต่เงินดี แม้ของจะแพง กระนั้นก็จัดว่าต่ำมากเมื่อเทียบกับรายได้

ตอนเช้ามีเสียงตะโกนชักชวนให้คนไทยมารอใส่บาตรที่ร้านไทยพัทยา แต่ว่าเราก็ทำกิจวัตรเดิมคือเดินบาตรไปเรื่อยๆ ไม่คำนึงว่าจะมีคนใส่บาตรกลางทางหรือไม่แล้วก็มาสุดที่ร้านไทยพัทยา มีคนรอใส่บาตรคับคั่ง จนถวายข้าวได้เพียงคนละช้อนสองช้อนเท่านั้น
ฉันเสร็จก็ได้เวลาเดินต่อ แต่คราวนี้แทบจะไม่ต้องใช้แผนที่เลย เพราะมีทางเดินเลียบแม่น้ำตลอดไปจนถึงเมืองนากาโน่ เป็นทางเฉพาะคนกับรถจักรยานเท่านั้น กว้างเสียด้วย ส่วนทางรถนั้นเขาไปสร้างอีกฟากหนึ่งของแม่น้ำ ไหล่ถนนสูงจากพื้นพอๆ กันทั้งสองถนน เรียกได้ว่าทางคนเดินและรถจักรยานมีคุณภาพไม่ด้อยไปกว่าทางรถวิ่งเลย แสดงว่าเขาให้ความสำคัญกับคนและจักรยานมาก ถ้าเป็นเมืองไทย ทั้งคนทั้งจักรยานมีแต่จะถูกรถยนต์เบียดจนตัวลีบ

วันนั้นฟ้าสวยแดดใส แต่กลับเป็นวันที่เดินลำบากมากทั้งๆ ที่ได้ถนนดี สาเหตุก็เพราะลมแรงเอามากๆ เป็นลมหนาวเสียด้วย ความร้อนของแดดไม่มีความหมายเลย ถูกลมตีเอาๆ จนต้องเร่งฝีเท้าและโถมตัวไปข้างหน้าเพื่อให้สู้กับแรงลมได้ บ่ายสองก็ถึงเมืองนากาโน่ แต่ตึกสูงก็ไม่ได้ช่วยลดแรงลมเลย แถมเราจะต้องเดินทำเวลาให้ได้มากที่สุด เพราะวันพรุ่งนี้ซึ่งเป็นวันสุดท้าย เรามีเวลาเดินเพียง ๒ ชั่วโมงเป็นอย่างมาก ขณะที่จุดหมายคือวันเซนโกจินั้นอยู่ห่างออกไปประมาณ ๑๕ กิโลเมตร
บ่าย ๔ โมง เรามาหยุดอยู่ตรงเชิงสะพานที่จะเข้าสู่ใจกลางเมืองนากาโน่ ระหว่างทางมีคนไทยจอดรถหมายจะรับเราขึ้น เราก็ได้แต่นัดหมายให้ไปเจอกันที่ร้านอาหารตอนเพลวันรุ่งขึ้น ใกล้จะเลิก ก็มีคนญี่ปุ่นมาถามว่าเราเป็นพระไทยใช่ไหม ว่าแล้วก็ถวายขนมปัง ๑ ถุง
เย็นวันนั้นพักที่วัดโฮเซนจิ เจ้าอาวาสเป็นสมาชิกขององค์กร Sotoshu Volunteer Association ซึ่งมีสาขาที่เมืองไทยด้วย คุณฮาตะ สามีครูประทีป อึ้งทรงธรรม ทำงานให้องค์กรนี้ที่สลัมคลองเตย แต่ตอนนี้ฟังว่าย้ายมาญี่ปุ่นแล้ว ลูกวัดเป็นพระหนุ่มเคยบวชกับหลวงพ่อนานอยู่เดือนหนึ่ง วัดนี้จึงคุ้นกับธรรมเนียมพระไทยอยู่บ้าง เสียดายแทนเพื่อนๆ หลายคนที่ไม่ได้มาเห็นวัดนี้ แม้เป็นวัดเล็กในชนบท แต่ก็สวยงามทั้งศิลปะและธรรมชาติ ตอนที่เรามาครั้งแรกคราวสำรวจเส้นทางอาทิตย์ก่อน ซากูระกำลังบาน ตอนนี้ร่วงแล้ว แต่ก็ยังงามอยู่นั่นเอง ภูเขาที่ประชิดวัดมีต้นไม้งามๆ หลายต้น ร่มรื่นดี
คืนนั้นมีแขกมาเยี่ยมหลายคณะ ทั้งไทยและญี่ปุ่นเป็นโชคที่ได้พบคนไทยคนหนึ่งที่เคยอยู่อาศรมฯ และทำงาน Redd Barna ที่ขอนแก่น และรู้จักข้าพเจ้ากับพระยูกิดี เขาเลยนิมนต์ให้ไปจำวัดที่บ้านพักของเขาในคืนถัดไป

๗ พฤษภาคมเป็นวันสุดท้ายของการธุดงค์ วันนี้เดินสบายๆ เพราะเมื่อวานเดินได้ไกล รวมแล้ว ๓๒,๐๐๐ ก้าว เจ้าของร้านที่ถวายเพลเป็นคนลาวที่อพยพมาเกือบ ๒๐ ปีที่แล้ว แต่ภรรยาและคนในร้านทั้งหมดเป็นคนไทย
พอก้าวออกจากร้าน โทรทัศน์ NBS ที่เคยมาทำข่าวตั้งแต่วันแรก ก็เริ่มติดตามถ่ายภาพ เพราะอีกกิโลเมตรเศษๆ เท่านั้นก็จะถึงวัดเซนโกจิ ยิ่งใกล้วัดคนก็ยิ่งเยอะ มีทั้งนักเรียน นักศึกษา นักท่องเที่ยว แสดงว่าเป็นวัดสำคัญมาก พอไปเห็นแล้วก็ต้องทึ่ง ทั้งวัดทำด้วยไม้ ขนาดใหญ่มาก ว่ากันว่าเป็นวัดไม้ใหญ่อันดับ ๓ ของญี่ปุ่น (และของโลก) เสาแต่ละต้นขนาดมหึมา ทั้งตรงทั้งสูง ขื่อคาก็ไม่เบา แถมลายงามอีกต่างหาก ทางวัดให้เกียรติเรามาก จัดพระมาต้อนรับและแนะนำสถานที่ เราเลยกลายเป็นคนสำคัญไปเลย ต้องยกให้เป็นฝีมือของหมออิโรฮิร่า ซึ่งเป็นผู้ประสานงานการธุดงค์คนหนึ่ง

วัดนี้แปลก พระประธานจะอยู่หลังม่าน เฉพาะโอกาสสำคัญจึงจะเปิดม่านให้คนเห็น เราโชคดีที่เขาเปิดม่านวันนี้พอดี แต่ไม่รู้ว่าตาไม่ดีหรือบุญไม่มีกันแน่ จึงมองไม่เห็น พระพุทธรูปอาจจะเล็กก็ได้ ธรรมเนียมนี้มีมานานับพันปีแล้ว วัดนี้มีสิ่งลี้ลับหลายอย่าง พระที่นำชมสถานที่บอกว่า ตัวท่านเองก็ยังไม่มีโอกาสได้เห็นอีกหลายอย่างของที่นี่

ที่พิเศษและลึกลับอีกอย่างก็คือ ห้องใต้พระประธานซึ่งมืดสนิท คนทั่วไปมีสิทธิเพียงเดินคลำไปตามผนังเท่านั้น ถ้าโชคดีก็จะได้จับคลำกุญแจขนาดใหญ่ซึ่งปิดห้องสำคัญเอาไว้ ว่ากันว่าใครได้คลำ ก็จะได้สิ่งที่อธิษฐานสมใจ ห้องนี้มีคนลงไปมิได้ขาด ข้าพเจ้าก็ลงไปด้วยและคลำกุญแจด้วย แต่ก็ไม่ได้อธิษฐานอะไร ธุดงค์มาถึงจุดหมายปลายทางโดยไม่ล้มป่วยเจ็บไข้ก็พอใจแล้ว

เป็นอันว่าธุดงค์ครั้งนี้สำเร็จเสร็จสิ้นด้วยดี ได้เยี่ยมเยียนคนไทย และพบปะหลายคนที่น่าสนใจ กับได้ฝึกฝนตนเองเพิ่มขึ้น อีกทั้งยังได้มิตรเพิ่มขึ้นอีกหลายคน มีความรู้สึกดีๆ เกิดขึ้นตลอดการธุดงค์ โดยเฉพาะความซาบซึ้งประทับใจในไมตรีของคนญี่ปุ่นตามเส้นทาง รวมทั้งเพื่อนชาวญี่ปุ่นอีกหลายคนที่เสียสละเวลาอันมีค่า ในช่วงวันหยุดมาช่วยนำทางและร่วมเดินเป็นเพื่อนกับเราทั้งๆที่พูดกันแทบไม่รู้เรื่อง แต่สายตาและรอยยิ้มก็ประสานเราให้เข้าถึงใจของกันได้
:- https://visalo.org/article/Seki253907.htm

 

สองด้านของความเป็นมนุษย์
พระไพศาล วิสาโล
คงไม่มีภาพยนตร์เรื่องใดในปีนี้ที่ได้รับทั้งคำชมและคำประณามมากเท่ากับ The Reader ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้รับรางวัลระดับโลกหลายรางวัลรวมทั้งตุ๊กตาทองสำหรับดารานำฝ่ายหญิง แต่ในเวลาเดียวกันก็มีนักวิชาการและนักเขียนมีชื่อหลายคนพากันโจมตีภาพยนตร์เรื่องนี้
โดยเฉพาะส่วนที่เกี่ยวกับตัวละครฝ่ายหญิงคือฮันนาห์ ชมิตซ์ ซึ่งเป็นอดีตผู้ดูแลค่ายกักกันชาวยิวที่เมืองเอาชวิตซ์อันลือชื่อ

หนึ่งในบรรดาข้อกล่าวหาที่มีต่อภาพยนตร์เรื่องนี้ก็คือ สร้างภาพของฮันนาห์ให้ดูดี ทำให้ผู้ชมรู้สึกเห็นใจกับชะตากรรมของเธอในตอนท้าย ทั้ง ๆ ที่เธอไม่เพียงมีส่วนร่วมในการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวยิวในสงครามโลกครั้งที่สอง หากยังมีส่วนทำให้นักโทษถึง ๓๐๐ คนถูกไฟคลอกตายในโบสถ์ซึ่งใช้เป็นที่คุมขังชั่วคราว โดยเธอไม่ยอมช่วยเหลือคนเหล่านั้นแม้แต่จะเปิดประตูโบสถ์ให้

ภาพของฮันนาห์ตั้งแต่ต้นเรื่องคือผู้หญิงที่มีน้ำใจ ช่วยเหลือเด็กแปลกหน้าที่ป่วยประหนึ่งพี่สาว (หรือแม่) ไม่มีวี่แววของคนใจร้ายหรือใจหิน แม้ว่าเธอจะมีความโกรธเกรี้ยวก้าวร้าวอยู่บ่อยครั้ง แต่นั่นก็อาจเป็นเพราะความทุกข์บางอย่างที่เธอเก็บงำไว้ในใจ

การเสนอภาพของเธอไม่ต่างจากผู้หญิงทั่วไป ที่น่าเห็นใจ ทั้ง ๆ ที่เคยร่วมประกอบอาชญากรรมอันเลวร้ายในอดีต ทำให้หลายคนรับไม่ได้กับภาพยนตร์เรื่องนี้ (รวมทั้งนวนิยายชื่อเดียวกันซึ่งโด่งดังมากว่าสิบปีแล้ว) ดูเหมือนว่าในสายตาของคนเหล่านั้น ฮันนาห์ควรมีภาพของ “ผู้ร้าย”ที่น่ารังเกียจตั้งแต่แรกเลย

ไม่ต้องสงสัยเลยว่า พฤติกรรมของเธอเมื่อครั้งเป็นผู้คุมนักโทษชาวยิวนั้นเป็นสิ่งที่ผิดจริยธรรมอย่างแน่นอน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าคนที่มีพฤติกรรมเช่นนั้นจะต้องเป็นยักษ์มารสถานเดียว คนเหล่านี้ก็มีความเป็นมนุษย์เหมือนอย่างเรา ๆ ท่าน ๆ มีทั้งด้านดีและด้านไม่ดี แต่ความจริงอย่างนี้ยากที่ผู้คนจะยอมรับกันได้

เมื่อใครสักคนทำสิ่งชั่วร้าย เรามักอดไม่ได้ที่จะวาดภาพคนนั้นว่าเป็นคนเลว หาความดีไม่ได้ หนักกว่านั้นคือไร้ความเป็นมนุษย์ ในทัศนะของคนเป็นอันมาก ความเป็นมนุษย์นั้นจำกัดไว้เฉพาะกับคนที่มีแต่ความดี แต่คนเช่นนั้นเราจะหาได้จากที่ไหนในโลกแห่งความเป็นจริง เพราะไม่มีใครที่ดีล้วน ๆ ถึงจะเป็นคนดีก็มีด้านที่ไม่ดีอยู่ เพราะมนุษย์นั้นมีความอ่อนแอ ที่ทำให้พ่ายแพ้ต่อกิเลสอยู่เนือง ๆ กิเลสเหล่านี้เองที่ทำให้คนดีสามารถทำสิ่งไม่ดีอย่างที่เราอาจนึกไม่ถึง

กิเลสนั้นไม่ได้หมายถึงการโหยหาปรารถนาสิ่งเย้ายวน เช่น ทรัพย์สินเงินทอง ชื่อเสียง อำนาจ หรือเพศรส เท่านั้น แต่ยังรวมถึงความยึดติดในอุดมการณ์ ความเชื่อ หรือมาตรฐานความถูกต้องในแบบของตน จนหลงคิดไปว่า “กู”คือความถูกต้อง ใครที่คิดหรือทำไม่เหมือนกู ก็แสดงว่าเป็นคนไม่ดี และเมื่อเป็นคนไม่ดีแล้วก็สมควรกำจัดออกไป มี “คนดี”ไม่น้อยที่ถูกครอบงำด้วยความคิดแบบนี้ ผลก็คือกลายเป็นคนลุแก่อำนาจ หนักกว่านั้นก็เป็นเผด็จการและทรราชไป คงไม่ผิดนักหากจะบอกว่า เหมา เจ๋อ ตุง ,พอลพต หรือบิน ลาเดน จัดอยู่ในกลุ่มนี้

ความจริงอย่างหนึ่งที่เรายอมรับได้ยากก็คือ คนที่สามารถออกคำสั่งให้สังหารคนเป็นแสนหรือเป็นล้านได้นั้น ไม่จำต้องเป็นคนใจคอวิปริตผิดมนุษย์ก็ได้ คนที่ “ปกติ”ก็สามารถทำได้ เมื่ออดอล์ฟ ไอค์มานน์ ผู้รับผิดชอบแผนการสังหารชาวยิวถึง ๖ ล้านคน ได้รับการตรวจสภาพจิตหลังจากถูกจับได้ ผลการวินิจฉัยยืนยันว่าเขาเป็นคน “ปกติ” เหมือนคนทั่วไป ถึงแม้จะพูดไม่ได้ว่าเขาเป็นคนดีก็ตาม

ในทำนองเดียวกันคงเกินเลยไปที่จะบอกว่าผู้บัญชาการค่ายกักกันชาวยิวเป็นคนดี แต่อย่างน้อยก็พูดได้ว่าคนเหล่านี้มีความเป็นมนุษย์และมีด้านดีหลายด้านไม่ต่างจากเรา รูดอล์ฟ เฮิสส์ ผู้บัญชาการค่ายกักกันเอาชวิตส์ ได้ชื่อว่าเป็นคนรักครอบครัว ใจดีกับลูก ๆ และมีน้ำใจกับมิตรสหาย ส่วนฟรานซ์ สตังเงล ผู้บัญชาการค่ายกักกันเทรบลิงกาก็เป็นคนสุภาพ พูดเสียงเบา ๆ ทั้งสองคนหาใช่คนโหดเหี้ยมไม่ เช่นเดียวกับไอค์มานน์ เฮิสส์เคยเขียนในบันทึกส่วนตัวว่าเขาไม่รู้สึกเกลียดชังชาวยิวเป็นส่วนตัว แต่อะไรเล่าที่ทำให้ทั้งคู่บัญชาการสังหารชาวยิวนับหมื่นนับแสนได้อย่างไม่รู้สึกสะทกสะท้าน (เฮิสส์เคยกล่าวว่า “ถึงแม้ว่ากำลังทำภารกิจกำจัดชาวยิวอยู่ ผมก็ยังใช้ชีวิตตามปกติ” ) คำตอบก็คือ เพราะเขาเชื่อว่ากำลังทำสิ่งที่ถูกต้อง คนเหล่านี้ไม่เคยตั้งคำถามกับภารกิจที่ได้รับมอบหมาย ใจจดจ่ออยู่กับการทำงานให้ดีที่สุด

เมื่อใจจดจ่อเต็มที่อยู่กับงานการ อย่างอื่นก็ไม่อยู่ในความสนใจ รวมทั้งความทุกข์ยากของเพื่อนมนุษย์ที่เป็นชาวยิว อย่างเดียวที่เฮิสส์และสตังเงลสนใจก็คือ ทำอย่างไรจะกำจัดชาวยิวให้ได้มากที่สุดตามเวลาที่กำหนด ใจของเขาจะจดจ่ออยู่กับรายละเอียดเชิงเทคนิค เช่น ตารางเวลารถไฟที่ขนนักโทษมายังค่าย ขนาดและความจุของรถไฟ ชนิดของเตาและวิธีการรมแก๊สพิษ ฯลฯ ใจที่หมกมุ่นอยู่กับข้อมูลเหล่านี้ โดยมุ่งที่จะทำงานให้มีประสิทธิภาพสูงสุด ย่อมไม่เหลือที่ว่างให้แก่ความรู้สึกเห็นอกเห็นใจนักโทษ ยิ่งเขาเก็บตัวอยู่แต่ในสำนักงาน ทำแต่งานบริหาร โดยไม่เคยไปรับรู้หรือเป็นประจักษ์พยานในการสังหารนักโทษเลย เสียงร่ำร้องของคนเหล่านั้นจึงแทบไม่มีโอกาสเข้ามาอยู่ในมโนสำนึกของเขาเลย นักโทษเหล่านี้จึงเป็นแค่ตัวเลข หรือมีสถานะไม่ต่างจากวัตถุดิบในโรงงาน ไม่ต้องสงสัยเลยว่าด้วยวิธีการแบบนี้จะทำให้สตังเงลได้ชื่อว่า “ผู้บัญชาการที่ดีที่สุดในโปแลนด์”

 

(ต่อ)
ใจที่มุ่งแต่ “งาน” จนมองไม่เห็น “คน” สามารถทำให้คนอย่างเรา ๆ ท่าน ๆ กลายเป็นคนที่ไร้น้ำใจต่อเพื่อนมนุษย์ โดยเฉพาะหากเขาอยู่ในอาณัติที่เราต้องจัดการให้ได้ นี้คือเหตุผลเดียวกับที่ฮันนาห์ ไม่ยอมเปิดประตูโบสถ์เพื่อให้นักโทษหนีไฟออกมา เธออธิบายต่อศาลอย่างตรงไปตรงมาว่าเธอมีหน้าที่ต้องควบคุมคนเหล่านั้นให้ไปถึงที่หมาย หากเปิดประตูโบสถ์ นักโทษเหล่านั้นก็จะต้องหนีกระจัดพลัดพรายไปหมด

ฮันนาห์ไม่มีท่าทีรู้สึกผิดกับการกระทำเช่นนั้น เพราะเธอคิดว่าเธอพยายามทำหน้าที่ของเธอให้ดีที่สุด (แต่กลับอับอายที่ตนเองเป็นคนไม่รู้หนังสือ จนยอมรับโทษหนักเพื่อปกปิดความจริงข้อนี้) ท่าทีอย่างนี้ย่อมทำให้หลายคนอดไม่ได้ที่จะตัดสินว่าเธอเป็นคนใจหินโหดเหี้ยม ดังนั้นจึงรับไม่ได้ที่ภาพยนตร์เรื่องนี้จะแสดงด้านดีของเธอออกมาให้ผู้ชมเห็นอกเห็นใจ แต่จะว่าไปแล้วนี้คือการเสนอภาพความเป็นจริงของปุถุชนคนหนึ่ง ซึ่งแม้จะทำความเลวร้ายด้วยเหตุผลใด ๆ ก็ตาม ก็ไม่ได้เลวไปเสียหมด หากยังมีส่วนดีอีกมากมาย ใช่หรือไม่ว่านี้แหละคือความเป็นมนุษย์ที่มีในเราทุกคน

ผู้คนส่วนใหญ่มีแนวโน้มที่จะมองอะไรเป็นขาว-ดำอย่างชัดเจน ใครที่เป็นคนดีก็ขาวหมด ส่วนคนชั่วก็ดำหมด แต่แท้จริงแล้วขาวกับดำ ดีกับชั่ว ก็ปะปนอยู่ในตัวคนเดียวกัน เมื่อใดก็ตามที่เราเห็นความไม่ดีของใครบางคน แล้วเหมารวมว่าเขาเลวไปหมด เมื่อนั้นก็เป็นการง่ายที่เราจะเห็นเขาเป็นยักษ์มารหรือผีห่าซาตานที่สมควรขจัดออกไปจากโลกนี้ แต่รู้หรือไม่ว่า เพียงแค่คิดเช่นนั้นเราก็กำลังจะกลายเป็นยักษ์มารไปแล้ว

ที่น่าเป็นห่วงก็คือ ทุกวันนี้เราไม่ได้เหมาว่าใครบางคนเป็นคนเลวเพียงเพราะเห็นความไม่ดีบางด้านของเขาเท่านั้น หากยังมีแนวโน้มที่จะมองว่าคนที่คิดต่างจากเราก็เป็นคนเลวไปด้วย ซึ่งหมายความต่อไปว่าคนเหล่านั้นสมควรถูกขจัดให้สิ้นซาก ใช่หรือไม่ว่านี้คือความคิดที่อยู่เบื้องหลังความขัดแย้งในสังคมไทย โดยเฉพาะระหว่างเสื้อเหลืองกับเสื้อแดง

เสื้อเหลืองและเสื้อแดง แม้จะคิดต่างกันในทางการเมือง ก็มีความเป็นมนุษย์เหมือนกัน แต่เป็นเพราะความยึดติดในความถูกต้องของตนอย่างเหนียวแน่น (ไม่ว่าทางศีลธรรมหรือทางการเมือง) จึงง่ายที่จะมองเห็นคนที่คิดหรือทำต่างจากตนเป็นคนเลวร้าย ชนิดที่หาความดีหรือความเป็นมนุษย์ไม่ได้เลย ดังนั้นจึงพร้อมที่จะใช้วิธีการใด ๆ ก็ได้เพื่อขจัดคนเหล่านั้นออกไปจากวงสนทนา จากเวทีการเมือง จากเมืองไทย หรือจากโลกนี้ไปเลย

อย่ายอมให้สีของเสื้อมาบดบังความเป็นมนุษย์ของเขา ถึงแม้จะมีอุดมการณ์ทางการเมืองที่ต่างกัน แต่ทั้ง ๒ ฝ่ายก็มีหลายอย่างที่เหมือนกัน เช่น ความเป็นคนไทย อยากให้บ้านเมืองมีสันติสุข รักสุขเกลียดทุกข์ มีพ่อแม่และคนรักที่ห่วงใย ฯลฯ จะว่าไปแล้ว สิ่งที่ทั้ง ๒ ฝ่ายมีเหมือนกันนั้น มากกว่าสิ่งที่ต่างกันด้วยซ้ำ การเห็นแต่ความต่าง จนมองข้ามความเหมือน ทำให้เกิดการแบ่งเราแบ่งเขาอย่างชัดเจน และคิดแต่จะเอาชนะซึ่งกันและกัน

ใจที่หมกมุ่นอยู่กับงานการ อาจทำให้มองไม่เห็นคนได้ ฉันใด ใจที่จดจ่ออยู่กับชัยชนะทางการเมือง ก็ทำให้มองเห็นคนเป็นเบี้ยได้ฉันนั้น แต่เมื่อใดก็ตามที่เราถอดเสื้อสีและหัวโขน หันหน้ามาสนทนากันในฐานะบุคคล เราจะเห็นความเป็นมนุษย์ของกันและกันได้ง่ายขึ้น อันที่จริงแม้จะไม่ถอดหัวโขน เพียงแค่มีโอกาสมารู้จักกันตัวต่อตัว แทนที่จะเห็นหรือตอบโต้ผ่านสื่อ ก็สามารถลดอคติ และเห็นด้านดีของกันและกันได้มากขึ้น ยิ่งมีเวลาส่วนตัวอยู่ด้วยกัน หรือทำงานร่วมกัน ก็อาจกลายเป็นเพื่อนกันได้

เมื่อนักเคลื่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อมกับคนทำสัมปทานป่าไม้ในโอเรกอนและแคลิฟอร์เนีย ซึ่งเป็นปฏิปักษ์ต่อกันมาช้านาน มาร่วมกันปลูกต้นไม้ ปกป้องลำธาร ความเป็นมิตรก็เกิดขึ้น และสามารถพูดคุยกันด้วยเหตุผลได้มากขึ้น ในปี ๒๕๓๔ ได้มีการนำเอาผู้นำคนผิวดำจากพรรคสภาแอฟริกันแห่งชาติ (ANC ซึ่งมีเนลสัน แมนเดลาเป็นผู้นำ) กับผู้นำพรรคเนชั่นแนลลิสต์ของคนขาวในแอฟริกาใต้ มาสนทนากันในกระท่อมชนบทช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ แม้จะมีความระแวงและเกลียดชังกันมาก่อน แต่ในชั่วไม่กี่วันทั้งสองก็เริ่มมีความไว้วางใจและเคารพกันมากขึ้น สัมพันธภาพดังกล่าวมีส่วนสำคัญที่นำไปสู่การเจรจาระหว่างรัฐบาลคนผิวขาวกับพรรคของคนผิวดำ จนกระทั่งมีการโอนถ่ายอำนาจให้คนดำอย่างสันติในที่สุด

ประสบการณ์ของหลายคนที่มีส่วนร่วมในการสานเสวนาระหว่างเสื้อเหลืองและเสื้อแดงในช่วง ๒-๓ เดือนที่ผ่านมา ได้ชี้ให้เห็นว่าทั้งสองฝ่ายต่างมีความปรารถนาดีต่อประเทศชาติเหมือนกัน และไม่ได้เป็นคนเลวร้ายป่าเถื่อนอย่างที่วาดภาพเอาไว้ กิจกรรมดังกล่าวน่าที่จะทำอย่างต่อเนื่องและขยายวงให้กว้างขึ้น แม้คนที่เข้าร่วมได้จะมีจำนวนไม่มากก็ตาม แต่ก็เป็นจุดเริ่มต้นที่สามารถส่งผลได้ยาวไกล

เราคงไม่สามารถหวังว่าความขัดแย้งระหว่างเสื้อเหลืองกับเสื้อแดงจะหมดสิ้นไปในเร็ววัน เพราะความขัดแย้งของทั้ง ๒ ฝ่ายเชื่อมโยงกับความขัดแย้งเชิงโครงสร้าง ซึ่งต้องใช้เวลาหลายปีกว่าจะคลี่คลายได้ แต่อย่างน้อยทั้ง ๒ ฝ่ายก็ควรไม่ควรทำความขัดแย้งทางการเมืองให้กลายเป็นการต่อสู้ระหว่างเทพกับมาร หรือระหว่างธรรมกับอธรรม อย่างน้อยก็ควรมองเห็นความเป็นมนุษย์ของกันและกัน อย่าทำลายความเป็นมนุษย์ของอีกฝ่ายจนมองเห็นเขาเป็นตัวเลวร้ายหรือผีห่าซาตาน ขณะเดียวกันควรใจกว้างเมื่อผู้อื่นเห็นความเป็นมนุษย์หรือความดีของเขาแม้เรายังมองไม่เห็นก็ตาม เพราะนั่นอาจเป็นปัญหาของเรา มิใช่ปัญหาของเขา

ลองมองให้กว้าง ก็จะพบว่าคนที่สวมเสื้อคนละสีกับเรานั้น มีหลายอย่างที่เหมือนเรา และมีเพียงบางอย่างเท่านั้นที่ต่างจากเรา ลองมองให้ไกลก็จะพบว่า ในอดีตเรากับเขาก็เคยเป็นเพื่อนกัน หรือเดินบนเส้นทางเดียวกันมาก่อน และในอนาคตก็อาจร่วมเส้นทางเดียวกันอีก ใช่แต่เท่านั้น ลองมองให้ลึกก็จะพบว่า เขาก็มีความดีด้วยเช่นกัน อาจจะไม่ยิ่งหย่อนกว่าเราเลย
จริงอยู่เขาอาจทำอะไรบางอย่างที่ไม่ถูกต้องหรือเกินเลยไปบ้าง แต่ก็อย่าให้สิ่งนั้นปิดบังสายตาของเราจนมองไม่เห็นความเป็นมนุษย์ของเขา ก่อนจะตัดสินเขา อย่างน้อยเราก็ควรถามตัวเองว่าแน่ใจแล้วหรือว่าเราเองก็ไม่ได้ทำเช่นเดียวกับเขา

อย่าลืมว่ายิ่งเราเห็นผู้อื่นมีความเป็นมนุษย์น้อยลงเพียงใด ความโกรธเกลียดที่ตามมาจะทำให้ความเป็นมนุษย์ของเราลดน้อยถอยลงเพียงนั้น
:- https://visalo.org/article/jitvivat255203.htm

 

สุขเพราะละ
พระไพศาล วิสาโล

ในทัศนะของคนทั่วไป ความสุขของชีวิตอยู่ที่การมีหรือหามาได้มาก ๆ ไม่ว่าทรัพย์สินเงินทอง ชื่อเสียง เกียรติยศ อำนาจ ยิ่งมีมากเท่าไร ก็ยิ่งเป็นสุขมากเท่านั้น ความสำเร็จหรือความเจริญก้าวหน้าก็เช่นกัน วัดกันที่ตรงนั้น ถ้ามีเงินมากขึ้น มีรถยนต์เพิ่มขึ้น มีบ้านหลังใหญ่ขึ้น หรือมีตำแหน่งที่สูงขึ้น ก็ถือว่ามีความสำเร็จและเจริญก้าวหน้ามากกว่าเดิม


แต่ความสุขทางใจหรือความสุขทางธรรมนั้นสวนทางกับความสุขทางโลก คนเราจะพบกับความสุขทางใจได้ต่อเมื่อรู้จักลดละหรือสละออกไป เริ่มจากการสละหรือให้สิ่งของที่มีอยู่แก่ผู้อื่น เมื่อเราให้ทานหรือบริจาคข้าวของเงินทอง เราย่อมรู้สึกปีติยินดี โดยเฉพาะเมื่อเห็นผู้รับมีความสุข เราก็พลอยมีความสุขด้วย คนที่คิดแต่จะเอาเข้าตัวอย่างเดียว จะไม่มีวันรู้จักความสุขชนิดนี้ เพราะถูกความเห็นแก่ตัวครอบงำ

การให้หรือสละสิ่งของนอกจากเป็นการลดความเห็นแก่ตัวแล้ว ยังเป็นการลดความยึดติดถือมั่นในทรัพย์ด้วย ยิ่งของนั้น ๆเป็นสิ่งที่เรารักหรือหวงแหนมากเท่าไร การสละออกไปก็ยิ่งทำให้ความยึดมั่นใน “ของกู”เบาบางลงมากเท่านั้น เป็นการฝึกฝนจิตใจให้รู้จักปล่อยวาง จึงช่วยให้เรามีความสุขใจได้ง่ายขึ้น เพราะหากมีเหตุให้ต้องสูญเสียทรัพย์ เราก็จะปล่อยวางได้รวดเร็ว ไม่มัวเศร้าโศกเสียใจหรือหวนหาอาลัย หรือเป็นทุกข์สองต่อ คือ นอกจากเสียของแล้ว ยังเสียอารมณ์อีกต่างหาก

นอกจากความยึดติดถือมั่นในทรัพย์แล้ว ความยึดติดในอารมณ์ต่าง ๆ เช่น ความโกรธเกลียด ความคับแค้นข้องขัด ความน้อยเนื้อต่ำใจ ก็เป็นสิ่งที่ต้องลดละด้วยจึงจะทำให้เรามีความสุขอย่างแท้จริง การลดละอย่างหลัง ทำไม่ได้ด้วยการให้ทาน แต่ต้องอาศัยวิธีการอื่น ได้แก่ การควบคุมกายวาจาไม่ให้ทำตามอำนาจของอารมณ์ และการฝึกจิตให้เป็นอิสระหรือปล่อยวางอารมณ์เหล่านั้นได้ วิธีการดังกล่าวก็คือ ศีล และ ภาวนา นั่นเอง

จะเห็นได้ว่าการปฏิบัติธรรมหรือการทำบุญในพุทธศาสนา ล้วนเป็นไปเพื่อการลดละหรือสละวางสิ่งซึ่งก่อความข้องขัดในจิตใจ ซึ่งมีแก่นแกนอยู่ที่ความยึดติดถือมั่นในตัวตน หรือยึดมั่นว่าเป็น “ตัวกู ของกู” ความยึดติดถือมั่นดังกล่าวแสดงอาการออกมาในหลายรูปลักษณ์ เช่น อยากได้ไม่รู้จักพอ (ตัณหา) อยากใหญ่ใคร่เด่น(มานะ) และติดยึดในความเห็นของตน(ทิฏฐิ) ตราบใดที่ยังมีความยึดติดถือมั่นในตัวตนอย่างแน่นหนา ก็ยากจะมีความสุขใจได้ แม้มีวัตถุพรั่งพร้อมและมีอำนาจล้นแผ่นดินก็ตาม

ความสำเร็จทางโลกนั้นมุ่งที่การแสวงหาสิ่งต่าง ๆ มาครอบครองให้มากที่สุด สิ่งที่มักตามมาก็คือ ความยึดติดถือมั่นในตัวตนเพิ่มพูนมากขึ้น ทำให้เกิดความอยากได้มากขึ้นกว่าเดิม ไม่มีความสุขกับสิ่งที่มี ขณะเดียวกันก็เกิดความหลงตัวว่าเก่งและสูงเด่น รวมทั้งยึดมั่นในความเห็นของตนเหนียวแน่นกว่าเดิม ซึ่งมักนำไปสู่การวิวาทบาดหมางและทะเลาะวิวาท ดังนั้นจึงมักมีเรื่องร้อนใจอยู่เนือง ๆ สุขแต่กาย แต่ใจไม่เป็นสุข

อย่างไรก็ตามใช่ว่าใครมาปฏิบัติธรรมแล้วจะพบกับความสุขใจไปเสียหมด ก็หาไม่ ตราบใดที่การกระทำดังกล่าวไม่ได้ช่วยลดละความยึดติดถือมั่นในตัวตน หรือตัณหา มานะ ทิฐิเลย จิตใจก็ย่อมรุ่มร้อน ข้องขัด หาความสงบเย็นได้ยาก

มีคนจำนวนไม่น้อยเมื่อให้ทาน ใจก็ไม่ได้ลดละ กลับอยากได้มากขึ้น เช่น ทำบุญถวายสังฆทาน ก็อธิษฐานขอให้มั่งมี ได้โชคลาภ หาไม่ก็อยากประกาศให้สาธารณชนรู้ว่าตนเป็นคนใจบุญ บางคนชอบทำบุญ แต่ไม่อยากอุทิศส่วนบุญให้ใคร เพราะกลัวว่าบุญของตนจะเหลือน้อยลง

ส่วนใครที่เคร่งศีลหรือขยันทำสมาธิภาวนา แล้วเกิดความหลงตน รู้สึกว่าตนเองบริสุทธิ์กว่าคนอื่น หรือเหยียดผู้อื่นว่าด้อยกว่าตน อย่างนี้ก็ยากจะมีความสุขใจได้ เพราะมีมานะแน่นหนา ตัวตนใหญ่ขึ้น ไม่ถือว่ามีความก้าวหน้าในการปฏิบัติ เพราะแทนที่กิเลสจะลดลง กลับพอกพูนมากขึ้น พระพุทธองค์ถึงกับตรัสว่า บุคคลที่เคร่งในศีลวัตร หรือได้คุณพิเศษทางจิต เช่นได้ฌานสมาบัติ แต่หากเกิดความรู้สึกลำพองใจว่าฉันเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ ส่วนคนอื่นไม่ได้เป็นอย่างฉัน เกิดอาการยกตนข่มผู้อื่นแล้ว ล้วนเป็น “อสัตบุรุษ”ทั้งสิ้น

ทาน ศีล ภาวนา นั้น เป็นเสมือนเครื่องขัดเกลากิเลสออกไปจากจิตใจ ยิ่งขัดเกลามากเท่าไร จิตใจก็จะงดงามผ่องแผ้วมากเท่านั้น ไม่ต่างจากหินก้อนโตเทอะทะผิวหยาบ เมื่อถูกช่างแกะสลักเอาส่วนเกินออกไป สิ่งที่เหลือคือองค์พระปฏิมาอันงดงาม

หากให้ทาน รักษาศีล บำเพ็ญภาวนาแล้ว กิเลสไม่ได้ลดลง ยังมีความยึดติดถือมั่นในตัวตนแน่นหนา ก็แสดงว่าทำผิดแล้ว หรือพูดให้ถูกต้องกว่านั้นก็คือ “ทำผิดในสิ่งที่ถูก” ความดีนั้นหากทำไม่ถูก วางใจไม่เป็น มันก็เป็นโทษแก่ตนเองได้ ท่านอาจารย์พุทธทาสจึงเตือนเสมอว่า ระวังอย่าให้ความดีกัดเจ้าของ

ไหน ๆ จะทำความดีแล้ว ก็ควรทำโดยมุ่งลดละหรือสกัดส่วนเกินที่พอกหุ้มจิตใจออกไป เช่น เวลาทำบุญก็นึกถึงประโยชน์ของผู้รับเป็นสำคัญ ไม่นึกปรารถนาอะไรให้ตัวเอง หรือถ้าจะตั้งจิตปรารถนา ก็ขอให้กิเลสลดลง ความโลภเบาบาง ในทำนองเดียวกันเมื่อรักษาศีล ก็อย่าไปเพ่งโทษหรือจับผิดคนอื่น แต่หันมาดูใจของตนเองว่ากิเลสหรือมานะเพิ่มพูนขึ้นหรือไม่ เมื่อทำสมาธิภาวนาก็อย่ามัวเปรียบเทียบตนเองกับคนอื่น แม้จะได้ความสงบก็ไม่ควรประมาทหรือหลงดีใจ เพราะสิ่งสำคัญอยู่ที่ว่า ความยึดติดถือมั่นในตัวตนลดลงหรือไม่ ถ้ายึดติดถือมั่นในตัวตนมากขึ้น ก็ถือว่าถอยหลัง

ผู้ที่ลดละความยึดติดถือมั่นในตัวตนได้เป็นลำดับ จิตใจจะสงบเย็นและเป็นสุขมากขึ้น เป็นความสุขที่มาจากภายใน ทำให้พึ่งพาวัตถุหรือสิ่งภายนอกน้อยลง ผลที่ตามมาก็คือ อยู่ง่ายกินง่าย บุคคลที่ลดละได้อย่างสิ้นเชิง แม้มีข้าวของไม่กี่ชิ้นก็มีความสุขล้นเหลือ ตรงข้ามกับคนที่ประสบความสำเร็จอย่างสูงในทางโลก ยิ่งมีมากแต่ความสุขกลับลดลง
:- https://visalo.org/article/secret255409.htm

 

เผลอใจ
ภาวัน
“ดวง”ไม่เคยไปร่วมการชุมนุมของพันธมิตรเพื่อประชาธิปไตย แต่เธอเทใจให้คนเสื้อเหลืองเต็มที่ ดังนั้นเธอจึงรู้สึกขุ่นเคืองใจมากเมื่อรู้ว่าคนเสื้อแดงรวมพลหน้าทำเนียบ ฯ และก่อความวุ่นวายทั้งที่กรุงเทพฯและพัทยา
เช่นเดียวกับหลายครอบครัวทั่วประเทศ ดวงกับน้องสาวเห็นไม่ตรงกันในเรื่องนี้ เช้าวันหนึ่งเธอเห็นน้องสาวนั่งดูข่าวการชุมนุมของคนเสื้อแดงอย่างใจจดใจจ่อ เธอจึงหงุดหงิดและอดโพล่งใส่น้องสาวไม่ได้ว่า “ดูมันไปทำไม ? อย่าไปสนใจไอ้พวกนี้”
แต่ไม่กี่ชั่วโมงต่อมา น้องสาวก็เห็นดวงนั่งหน้าจอติดตามข่าวของคนเสื้อแดงอยู่คนเดียวในห้อง เธอดูไปก็สบถไป สบถแล้วก็สบถอีก จนน้องสาวอดเป็นห่วงไม่ได้ว่าเธอเป็นอะไรไป
ดวงเกลียดคนเสื้อแดง จึงไม่อยากให้น้องสาวสนใจการชุมนุมของคนเหล่านั้น แต่ตัวเธอเองกลับห้ามใจไม่ได้ ติดตามข่าวของคนเหล่านั้นอย่างใกล้ชิด ทั้ง ๆ ที่ยิ่งดูก็ยิ่งเครียด แต่ก็ไม่ยอมละสายตาจากจอโทรทัศน์

เมื่อเราเกลียดสิ่งใดก็ตาม ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นทันทีก็คืออยากผลักไสออกไปให้ไกลตัว แต่อีกใจหนึ่งก็อดไม่ได้ที่จะจดจ่อสิ่งนั้น ยิ่งเกลียดก็ยิ่งปักใจจดจ่อ ใช่หรือไม่ว่าเวลาเราเกลียดหรือโกรธใครสักคน เราจะครุ่นคิดถึงคนนั้นหรือการกระทำของเขาซ้ำแล้วซ้ำเล่า กินก็คิด นอนก็คิด จนนอนไม่หลับก็มี

หากใครคนนั้นเดินเข้ามาในห้อง แม้จะมีผู้คนอยู่มากมายหลายสิบ แต่สายตาของเราก็จะหันไปจ้องจับคน ๆ นั้นอยู่บ่อย ๆ คุยกับเพื่อนสักพัก ก็ต้องสอดส่ายสายตาไปที่คนนั้น เหมือนกับจะจ้องจับผิดเขา เวลาเขาพูดคุยกับใคร ก็อดสงสัยไม่ได้ว่าเขากำลังนินทาเราอยู่หรือเปล่า

เมื่อมือแตะถูกปลาร้ากลิ่นแรง เราจะรีบล้างมือทันที แต่พอล้างเสร็จ เราอดไม่ได้ที่จะดึงมือนั้นมาดม เราไม่ชอบกลิ่นปลาร้า แต่ยิ่งไม่ชอบมากเท่าไร ก็ยิ่งต้องดมมือเพื่อหากลิ่นเหม็นนั้น

ใช่หรือไม่ว่า ยิ่งเกลียดสิ่งใด สิ่งนั้นก็ยิ่งมีแรงดึงดูดต่อใจของเรา ทำให้ไม่อาจละวางได้ จะเรียกว่ายิ่งเกลียด ก็ยิ่งยึดติดก็ได้ ที่น่าแปลกก็คือยิ่งจดจ่อครุ่นคิดกับสิ่งนั้น ใจก็ยิ่งเป็นทุกข์ และยิ่งเป็นทุกข์ก็ยิ่งครุ่นคิดถึงมัน ราวกับว่ายังทุกข์ไม่พอ ต้องทุกข์กว่านี้ให้สาแก่ใจ คำถามก็คือทำไมเราถึงทำร้ายตัวเองขนาดนั้น

คำตอบก็คือ เพราะเรา “เผลอ”ไปนั่นเอง

เผลอไปเมื่อใด ก็ทำร้ายตัวเองเมื่อนั้น หนามใจที่ควรปล่อยวาง ก็กลับกำไว้แน่นแถมบีบแล้วบีบอีก ยิ่งเจ็บก็ยิ่งบีบ แต่เมื่อใดที่มีสติหรือรู้ตัวขึ้นมา เราจะปล่อยหนามใจ และเลิกทำร้ายตัวเองทันที

เมื่อรู้ตัวว่าดูข่าวแล้วเครียด ก็จะได้คิดขึ้นมาเองว่า “จะดูมันไปทำไม” ใจจะปล่อยวางจากข่าวนั้น และหันไปทำอย่างอื่นที่สบายใจกว่าแทน

อันที่จริงถ้ามีสติรู้ทันความหงุดหงิดที่เกิดขึ้นเวลาดูข่าว ใจก็จะหลุดจากความหงุดหงิดได้ไม่ยาก ไม่จ่อมจมอยู่ในอารมณ์นั้นอีกต่อไป ดังนั้นถึงแม้จะยังดูข่าวนั้นอยู่ ใจก็ยังเป็นปกติได้ ไม่จำเป็นต้องสบถเพื่อระบายอารมณ์อีกต่อไป หากสติที่มีอยู่ยังมีกำลังไม่พอ ก็อาจช่วยเสริมกำลังด้วยการหันมาจดจ่ออยู่กับลมหายใจ หายเข้าลึก ๆ หายใจออกยาว ๆ สัก ๕-๑๐ ครั้ง ความหงุดหงิดขึ้งเครียดก็จะบรรเทาไป

ทุกวันนี้เราทำร้ายตัวเองโดยไม่รู้ตัว เพราะปล่อยให้ความโกรธเกลียดครอบงำจิตใจ หรือปล่อยใจให้ไปจดจ่อยึดติดอยู่กับสิ่งที่ตนโกรธเกลียด เสร็จแล้วก็หันไปโทษใครต่อใครว่าทำให้เราเป็นทุกข์ โดยไม่เคยหันกลับมามองเลยว่าตัวการที่แท้จริงนั้นคือใจเรานั้นเองที่เผลอไป

การพาตัวห่างไกลจากสิ่งที่เราเกลียดโกรธนั้น แก้ปัญหาได้แค่ชั่วคราว แต่ถ้าใจยังไม่รู้จักปล่อยวาง ก็อดไม่ได้ที่จะหวนไปคิดถึงสิ่งนั้นและฉวยเอาความทุกข์มาซ้ำเติมตัวเอง ถึงขนาดนั้นแล้วก็ยังไม่รู้ตัว ก็ยิ่งทำร้ายตัวเองมากขึ้น

ปิดโทรทัศน์ เลิกดูข่าว ย่อมดีกว่าการดูข่าวแล้วนั่งสบถอยู่คนเดียวในห้อง หรือกราดเกรี้ยวอย่างหนักถึงกับถีบโทรทัศน์เครื่องนั้นจนพัง แต่จะไม่ดีกว่าหรือหากเราติดตามข่าวสารโดยมีสติรู้ทันอารมณ์ที่เกิดขึ้น และไม่เผลอให้อารมณ์ทั้งหลายมาบั่นทอนทำร้ายใจของเรา อย่างน้อยก็พึงระลึกว่าโกรธไปก็ไม่ช่วยให้อะไรดีขึ้นเลย
:- https://visalo.org/article/Image255204.htm

 

พุทธศาสนาในโลกกว้าง
บันทึกการสงเคราะห์คนไทยในญี่ปุ่น (ภาค ๒)
พระไพศาล วิสาโล

หลังจากที่ได้ใช้เวลา ๒ เดือนเมื่อปีที่แล้ว ในการสำรวจหาความเป็นไปได้ในการที่พระจะมาทำงานสงเคราะห์คนไทยในญี่ปุ่น ก็พบว่าเมืองโคฝุในจังหวัดยามานาชิเป็นที่ๆ พระสามารถจะมีบทบาทในด้านนี้ได้มากกว่าเมืองอื่นๆ เป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากมีองค์กรเอกชนญี่ปุ่นที่ช่วยเหลือคนไทยอย่างแข็งขัน อีกทั้งยังมีคนไทยหลายคนที่สามารถเป็นแกนหลักในงานด้านนี้ได้ นอกจากนั้นเมืองนี้ยังมีวัดที่พร้อมจะสนับสนุนกิจกรรมสงเคราะห์คนไทย ดังนั้นจึงเห็นว่าเมืองโคฝุเป็นเมืองที่เราควรให้ความสำคัญอย่างต่อเนื่อง

เมือปีที่แล้วได้เริ่มกิจกรรมบางอย่างเพื่อเป็นการปูพื้นฐานให้คนไทยได้ทำงานช่วยเหลือซึ่งกันและกันมากขึ้น เช่น การจัดงานสงกรานต์ การส่งเสริมให้มีบริการให้ยืมเทปธรรมะ รวมทั้งการแนะนำให้คนไทยรู้จักสมาคมโอเอซิสมากขึ้น เพื่อจะได้มีที่ปรึกษาในการแก้ปัญหาระหว่างอยู่ญี่ปุ่น กับเพื่อจะได้อาศัยสมาคมนี้เป็นสถานที่ที่คนไทยจะมาพบปะหรือช่วยเหลือกัน
เพื่อไม่ให้งานขาดตอน เนื่องจากกิจกรรมดังกล่าวยังอยู่ในขั้นพื้นฐานเท่านั้น ด้วยเหตุนี้ปีนี้จึงได้เดินทางมาเมืองโคฝุอีกครั้งหนึ่ง แม้จะเป็นช่วงเวลาไม่นานคือ ๑ เดือน แต่ก็เชื่อว่าคงจะทำอะไรได้เพิ่มขึ้นหวังว่าพระอีกชุดหนึ่งที่จะมาแทนจะสามารถสานและเสริมงานด้านนี้อีกชั้นหนึ่ง

โคฝุ – อุสุโนมิยา ๒ สงกรานต์
ในแดนอาทิตย์อุทัย

จุดมุ่งหมายของงานสงกรานต์นี้ไม่ได้มีเพียงเพื่อให้คนไทยในโคฝุมีโอกาสสังสรรค์รื่นเริงและได้ทำบุญเพื่อศิริมงคลแก่ตนเท่านั้น วัตถุประสงค์สำคัญอีกประการหนึ่งก็คือเป็นเวทีให้คนไทยได้ทำงานร่วมกันและเพื่อเราจะได้รู้จักคนที่สามารถจะเป็นผู้นำหรือกลุ่มแกนในการช่วยเหลือคนไทย ผลพลอยได้อีกประการหนึ่งคือ เป็นโอกาสในการแนะนำสมาคมโอเอซีส สำหรับคนไทยอีกจำนวนไม่น้อย งานนี้ยังเป็นโอกาสที่เขาจะได้รู้ว่ามีพระมาที่เมืองโคฝุ เผื่อจะเป็นที่ปรึกษาในทางจิตใจแก่เขาได้บ้าง

ตั้งแต่เริ่มแรก ก็พยายามให้คนไทยเข้ามาเป็นเจ้าของงานนี้ โดยดึงหลายคนเข้ามาร่วมปรึกษาหารือและจัดงาน มีการกำหนดรายละเอียดร่วมกัน เช่น กำหนดการ กิจกรรมในวันงาน การแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบทั้งก่อนถึงวันงานและในวันงาน

มีการประชุมเตรียมการ ๒ ครั้ง คือ วันที่ ๗ เมษายนในงานทำบุญวันเกิดของโยมไก่แก้ว และติดตามความคืบหน้าของงานในวันที่ ๑๑ เมษายนที่ร้านบัวหลวง โดยกำหนดจัดงานวันที่ ๑๓ เมษายนที่วัดเมียวโฮจิ

ปีนี้พยายามให้มีกิจกรรมหลากหลายกว่าปีก่อน นอกจากเพื่อความสนุกสนานรื่นเริงแล้ว ยังเพื่อเปิดโอกาสให้หลายคนได้มีส่วนร่วมตามความถนัดของตน ดังนั้นจึงไม่เพียงมีพิธีทางศาสนาอย่างปีก่อน คือสวดพระพุทธมนต์ ทำบุญเลี้ยงพระ สรงน้ำพระ หากยังมีการจับฉลากของขวัญ การเปิดร้านสินค้าราคาถูก การร้องรำทำเพลง และที่ขาดไม่ได้คือการเล่นสงกรานต์กัน

ในงานนี้ยังมีการทำแผ่นพับประชาสัมพันธ์สถานที่ๆ คนไทยสามารถขอความช่วยเหลือด้านต่างๆ ได้โดยแนะนำทั้งสมาคมโอเอซีสและสถานีอนามัยในโคฝุนิราซากิ ทั้งนี้แผ่นพับดังกล่าวยังมีบทสวดมนต์และพิธีกรรมที่คนไทยสามารถนำไปใช้เพื่อระงับความทุกข์ใจในระดับหนึ่ง นอกจากนี้ยังมีการทำกล่องรับบริจาคเป็นทุนแก่สมาคมโอเอซีสและช่วยเหลือคดีวนิดา ต่อมใจซึ่งได้รับความไม่เป็นธรรมจากโรงพยาบาล ๒ แห่งในเมืองโคฝุ

งานนี้คนไทยมาร่วมไม่น้อยกว่า ๑๒๐ คน ไม่นับคนญี่ปุ่นอีกราวๆ ๒๐ คน นับว่ามากกว่าปีที่แล้ว แต่จะมากกว่านี้หากว่าอีกหลายคนไม่หลงทางจนมาไม่ถึงสถานที่จัดงาน (หลายคนเสนอว่า ครั้งต่อไปให้ใช้ธงธรรมจักรติดตามหัวเลี้ยวและทางแยกเข้าวัด) กล่าวโดยทั่วไป คนส่วนใหญ่พอใจกับงานนี้และอยากให้มีอีกในปีต่อไป เพราะได้สนุกสนานรื่นเริงกันเต็มที่ มีการร้องรำทำเพลงตั้งแต่เที่ยงครึ่งจนต้องขอให้เลิกเมื่อถึงเวลาบ่าย ๓ ครึ่ง ซึ่งก็ได้รับความร่วมมือด้วยดีทั้งจากผู้ที่ช่วยเตรียมงานและผู้มาร่วมงาน โดยเฉพาะในเรื่องการเตรียมอาหารและเก็บกวาดทำความสะอาด

อีกประการหนึ่งหากเป็นไปได้ควรเตรียมในเรื่องประเพณีวัฒนธรรมแต่เนิ่นๆ เช่นการยืมกลองยาวจากกลุ่มคนญี่ปุ่นในโตเกียว การจัดหาชุดไทยหรือชุดพื้นเมือง

นอกจากที่โคฝุแล้ว ยังได้ไปช่วยจัดงานสงกรานต์ที่เมืองอุสุโนมิยา จังหวัดโตกิจิเมื่อวันที่ ๒๐ เมษายนด้วย แต่งานนี้เราเพียงแต่ไปทำพิธีทางศาสนา ส่วนรายการอื่นๆ ทั้งหมดอาจารย์สุจินดา อิสุมิดะและเพื่อนเป็นผู้รับผิดชอบที่เมืองนี้ เราไม่ได้คาดหวังผลมากเนื่องจากมีเวลาน้อย เพียงแต่มุ่งสงเคราะห์คนไทยที่นั่นให้ได้มีโอกาสทำบุญและสัมผัสกับประเพณีที่สำคัญอีกครั้งหนึ่ง หลังจากห่างเหินไปนาน กับยังเป็นโอกาสให้คนไทยได้พบปะกันด้วย อย่างไรก็ตามได้พบว่า ที่เมืองนี้มีความคืบหน้าพอสมควรในเรื่องเกี่ยวกับคนไทย เช่น มีการจัดชั้นเรียน สอนภาษาญี่ปุ่นแก่คนไทยทุกวันอาทิตย์ แต่ปรากฏว่าผู้เรียนมีจำนวนมากและความรู้ต่างระดับกัน ขณะที่ผู้สอนมีเพียงคนเดียว ทำให้เป็นภาระแก่ผู้สอนมาก นอกจากนั้นยังพบว่ามีคนไทยหลายคนที่มีน้ำใจช่วยเหลือคนไทยด้วยกัน หากแต่ยังไม่ได้รวมกันเป็นกลุ่มก้อนและยังพบว่ามีวัดเมียวโฮจิซึ่งมีทีท่าสนใจช่วยเหลือคนไทยด้วย (คล้ายเทืองโคฝุในหลายด้าน)

สโมสรแม่บ้านไทย ถือกำเนิด

การมาญี่ปุ่นคราวนี้ นอกจากการช่วยประกอบพิธีกรรมทางศาสนาแล้ว งานอีกอย่างหนึ่งที่เป็นแนวทางสำคัญของการช่วยเหลือคนไทยในญี่ปุ่นคือ การรวมกลุ่มคนไทย โดยงานส่วนนี้ถือเป็นงานหลักที่จะส่งผลในระยะยาว เพราะปัญหาสำคัญหลายประการของคนไทยในญี่ปุ่นแก้ไม่ได้ ซ้ำกลับลุกลามยิ่งขึ้นก็เพราะขาดการช่วยเหลือซึ่งกันและกันในลักษณะที่เป็นกลุ่มก้อนหรือองค์กรหากมีกลุ่มดังกล่าวเกิดขึ้น นอกจากจะช่วยเหลือกันในเรื่องข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพการงาน การติดต่อหน่วยราชการเช่นโรงพยาบาล อำเภอ หรือสถานทูตแล้ว ยังอาจทำให้คนไทยมีทางเลือกในเรื่องการพักผ่อนหย่อนใจหรือการใช้เวลาว่าง แทนที่จะไปหมกมุ่นกับการพนันหรืออบายมุข ที่สำคัญกลุ่มเช่นนี้ยังจะเป็นประโยชน์ในแง่การเป็นกัลยาณมิตร เป็นที่ปรับทุกข์หรือปรึกษาในเรื่องชีวิตจิตใจด้วย

อย่างไรก็ตาม ในระยะแรกๆ จำต้องมีกลุ่มแกนเล็กๆ ก่อน เพื่อจะได้เป็นหลักให้เกิดกลุ่มใหญ่ขึ้น สิ่งที่ได้พยายามทำตั้งแต่ปีที่แล้วคือหาคนที่จะเป็นผู้นำหรือมีน้ำใจ ในการช่วยเหลือผู้อื่น ซึ่งในปีนี้ได้รู้จักคนมากขึ้น และพบว่ามีหลายคนที่มีลักษณะดังกล่าว เกือบทั้งหมดเป็นแม่บ้านที่แต่งงานกับคนญี่ปุ่น ขณะเดียวกันก็พบว่าผู้เป็นแม่บ้านมีโอกาสที่จะรวมกลุ่มได้มากกว่าคนไทยส่วนอื่นๆ เนื่องจากมีเวลาว่างมากกว่า และสามารถที่จะพบปะกันได้สะดวกกว่า (ตอนกลางวัน คนที่ทำงานในโรงงานก็ไม่ว่าง ส่วนกลางคืนก็เป็นเวลาทำงานของคนที่มีอาชีพขายบริการ ซึ่งส่วนใหญ่ยังไม่มีครอบครัว)

ด้วยเหตุนี้เองในปีนี้จึงริเริ่มให้มีการจัดตั้ง สโมสรแม่บ้านไทย โดยชักชวนให้แม่บ้านคนไทยมาพบปะสังสันทน์กันและทำอาหารกินร่วมกันอย่างสม่ำเสมอ กำหนดเดือนละ ๒ ครั้ง ทุกคืนวันจันทร์ที่ ๑ และ ๓ ของเดือน ณ สำนักงานของสมาคมโอเอซีส โดยเริ่มครั้งแรกเมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน ในช่วงแรกจะยังไม่ขยายกลุ่มให้ใหญ่นัก เน้นคนที่คุ้นเคยกันหรือที่มาช่วยงานระหว่างที่เราอยู่โคฝุ ส่วนใหญ่ก็เป็นแกนที่ช่วยจัดงานสงกรานต์ที่ผ่านมานั่นเอง ขณะเดียวกันก็ชักชวนแม่บ้านที่กำลังมีปัญหาครอบครัว (โดยเฉพาะกับแม่สามี) มาร่วม เพื่อเป็นโอกาสให้เขาได้ปรับทุกข์ และปรึกษาหารือกับคนที่ผ่านประสบการณ์ดังกล่าวมาแล้ว

หากสโมสรแม่บ้านทำได้ต่อเนื่อง เชื่อว่าจะเป็นประโยชน์แก่คนไทยที่มีครอบครัวอยู่ในญี่ปุ่น ซึ่งกำลังเพิ่มจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ (ทำให้ปัญหาของคนไทยระยะหลังมักเป็นเรื่องเกี่ยวกับ สามี-ภรรยา แม่ผัว-ลูกสะใภ้ ลูกไม่มีใบเกิดหรือสัญชาติ เป็นต้น ยังไม่นับปัญหาส่วนตัว เช่น ความเหงาความเบื่อเพราะอยู่แต่ในบ้าน และไม่สามารถหาเพื่อนในละแวกบ้านได้เนื่องจากเป็นคนต่างชาติ) ขณะเดียวกันถ้าแม่บ้านสามารถแก้ปัญหาของตนได้ ก็จะสามารถช่วยเหลือคนไทยกลุ่มอื่นๆได้ เนื่องจากมีข้อได้เปรียบหลายประการ เช่น ไม่ปัญหาเรื่องวีซ่า มักพูดภาษาญี่ปุ่นได้ ปัญหาการเงินมีน้อย และมีเวลาว่างมากกว่า

กัลยาณมิตรในต่างแดน

การช่วยเหลือคนไทยในญี่ปุ่นโดยเฉพาะที่เมืองโคฝุนี้ ลำพังพวกเรากันเองคงไม่สามารถทำอะไรมากมายเช่นนี้ได้ ถ้าไม่มีสมาคมโอเอซีส (องค์การพัฒนาเอกชนญี่ปุ่นที่คอยช่วยเหลือคนต่างชาติในเขตจังหวัดยามานาชิ) ซึ่งเรารู้จักด้วยความบังเอิญจากการธุดงค์เมื่อปีที่แล้ว และเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เลือกมาที่นี่อีกครั้งในปีนี้ อย่างไรก็ตาม แม้ว่า สมาคมโอเอซีส จะมีความตั้งใจอย่างมากที่จะช่วยเหลือคนไทยในโคฝุ แต่เราพบว่าคนไทยส่วนใหญ่ยังไม่รู้จักหรือไม่ก็ยังมีความหวาดระแวงอยู่ นับตั้งแต่ปีที่แล้ว ได้พยายามแนะนำคนไทยให้รู้จักสมาคมนี้มากขึ้น ทั้งโดยการพูดในที่สาธารณะ การแนะนำเป็นส่วนตัว และการทำแผ่นพับแจกคนไทยที่มาร่วมงานวันวิสาขบูชา ในปีนี้ก็เช่นกัน ได้ทำแผ่นพับเกี่ยวกับบทสวดมนต์โดยมีข้อความประชาสัมพันธ์สมาคมนี้แจกแก่ผู้ร่วมงานสงกรานต์ เท่าที่ผ่านมา แผ่นพับดังกล่าวดูเหมือนจะได้ผล เพราะหลังจากวันวิสาขบูชาปีที่แล้ว ก็มีคนโทรศัพท์มาปรึกษาสมาคมนี้มากกว่าแต่ก่อน

การชักชวนคนไทยมาถวายเพล ก็ช่วยให้คนไทยรู้จักที่ตั้งของสมาคมนี้มากขึ้น ทำให้คุ้นเคยกับสมาคมมากกว่าแต่ก่อน ผลที่ตามมาก็คือมีคนไทยมาเรียนภาษาญี่ปุ่นที่สมาคมมากขึ้นหลังจากที่รู้ว่ามีบริการทางด้านนี้

นอกจากนี้ เมื่อปีที่แล้วได้พบพระญี่ปุ่น ๒ รูป ที่ยินดีช่วยเหลือคนไทย ปีนี้จึงได้ไปเยี่ยมเยียนเพื่อรักษาความสัมพันธ์ให้ต่อเนื่อง และชี้แจงให้ท่านรู้ถึงความคืบหน้าของงานที่เราทำและจะทำต่อไป รูปหนึ่งเป็นเจ้าอาวาสวัดเอโซจิ อีกรูปหนึ่งเป็นวัดเมียวโฮจิ วัดแรกเคยใช้เป็นที่จัดงานสงกรานต์ปีก่อน วัดหลังเราได้ใช้จัดงานวิสาขบูชาปีที่แล้วและงานสงกรานต์ปีนี้

ที่จริงเชื่อว่ายังมีพระญี่ปุ่นอีกหลายรูปในเมืองโคฝุที่พร้อมจะช่วยเหลือคนไทยในแง่ต่างๆ ในปีนี้ก็พบเพิ่มขึ้นแม้จะยังไม่มากนัก แต่ที่เมืองอื่นๆ เช่น นาโกย่า เราได้รู้จักเพิ่มอีกหลายรูปจากการแนะนำของเพื่อนพระ (ญี่ปุ่น) ด้วยกันที่เมืองนั้น

กล่าวโดยสรุป แม้ว่าการมาญี่ปุ่นในคราวนี้จะมีแนวโน้มและความริเริ่มหลายอย่างที่น่าสนใจ เช่น สโมสรแม่บ้านไทย แต่ก็ยังอยู่ในขั้นเริ่มต้น ยังต้องประคับประคองและสนับสนุนให้เกิดอย่างต่อเนื่อง กับยังมีงานหลายอย่างที่ควรจะทำแต่ยังไม่ได้ทำเท่าที่ควรเพราะโอกาสไม่อำนวยคือ การสอนธรรม ซึ่งคงจะต้องหาช่องทางที่เหมาะสมในโอกาสต่อไป

๒๘ เมษายน ๒๕๔๐
:- https://visalo.org/article/Seki254007.htm

 

ความทรงจำลื่นไหล
ภาวัน
คุณอยู่ที่ไหนตอนเกิดเหตุการณ์ ๑๑ กันยา?

หลายคนตอบได้ทันทีแม้เวลาจะผ่านไป ๑๔ ปีแล้ว เพราะเป็นเหตุการณ์สะท้านโลกสะเทือนขวัญ บางคนแม้มิได้เห็นภาพเครื่องบินพุ่งชนตึกเวิลด์เทรดเซ็นเตอร์ทางโทรทัศน์ไม่กี่นาทีหลังเกิดเหตุ แต่ก็จำได้ว่าตอนที่ได้ยินข่าวนี้ครั้งแรกตนอยู่ที่ไหน

แม้กระนั้นก็อย่าเพิ่งมั่นใจว่าทรงจำของคุณนั้นถูกต้อง เพราะสิ่งที่คุณคิดว่าจำได้นั้นอาจเกิดจากการต่อเติมปรุงแต่งภายหลังก็ได้

เมื่อเร็ว ๆ นี้มีการศึกษาชิ้นหนึ่งที่ได้ผลสรุปออกมาว่า คนอเมริกันร้อยละ ๔๐ ตอบผิดเมื่อถูกถามว่าตนอยูที่ไหนตอนเกิดเหตุการณ์ดังกล่าว

ผลสรุปดังกล่าวเกิดจากการตามเก็บข้อมูลจากประชาชน ๒,๑๐๐ คน ไม่กี่วันหลังจากเกิดเหตุการณ์ดังกล่าว โดยตั้งคำถามง่าย ๆ ว่า คุณอยู่ไหน อยู่กับใคร และมีปฏิกิริยาอย่างไรตอนเกิดเหตุการณ์ ๑๑ กันยา หลังจากนั้นได้มีการสอบถามคนกลุ่มเดิมอีก โดยทิ้งระยะ ๑ ปี ๓ ปี และ ๑๐ ปี จากนั้นก็เอาคำตอบในปีหลัง ๆ มาเทียบกับคำตอบแรก ผลที่พบก็คือ คำตอบของคนจำนวน ๒ ใน ๕ เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมชนิดที่เป็นคนละเรื่องเลย

บางคนตอบว่าตนอยู่บนถนนตอนเกิดเหตุการณ์ดังกล่าว แต่ความจริงเขาอยู่ในสำนักงาน สาเหตุที่จำผิดอาจเป็นเพราะวันนั้นเขาลงมาที่ถนนด้วย แต่เมื่อผ่านไปนานปีความจำของเขาก็เกิดคลาดเคลื่อนด้านเวลา คือสลับเอาประสบการณ์หลังมาแทนที่ประสบการณ์แรก

จะว่าไปเรื่องนี้ไม่ใช่ของแปลก ตอนที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์เชอร์โนบิลระเบิดเมื่อปี ๒๕๒๙ เป็นข่าวดังไปทั่วโลก หนึ่งวันหลังจากนั้นอาจารย์ผู้หนึ่งในสหรัฐอเมริกาได้มอบหมายให้นักศึกษาของตนจดบันทึกว่าตนอยู่ไหนตอนที่ได้ข่าว กำลังทำอะไร และใครเป็นคนบอกข่าว ๓ ปีหลังจากนั้นก็ได้ให้นักศึกษากลุ่มเดียวกันนั้น ตอบคำถามเดียวกันนั้นอีก ปรากฏว่าทั้ง ๔๔ คนตอบผิด มี ๑๑ คนที่ตอบผิดทั้ง ๓ ข้อ

การศึกษาดังกล่าวชี้ให้เห็นว่าความทรงจำของเรานั้นผิดพลาดคลาดเคลื่อนได้ง่ายมาก เมื่อเวลาผ่านไปเรามักเอาเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่ประสบมาผสมปนเปกับของเดิม จนบางทีของใหม่กลบทับของเก่าไปเลย ใช่แต่เท่านั้นความจำของเรายังง่ายต่อการโน้มน้าวหรือโอนเอียงไปตามอิทธิพลจากภายนอก

เคยมีการแสร้งทำอุบัติเหตุให้เกิดขึ้นตรงสี่แยกย่านชุมชนขณะที่สัญญาณไฟจราจรเป็นสีแดง หลังจากนั้นผู้เห็นเหตุการณ์จำนวนครึ่งหนึ่งได้รับการบอกกล่าวว่าตอนเกิดเหตุนั้นสัญญาณไฟเป็นสีเขียว เมื่อมีการสอบถามในเวลาต่อมาว่าสัญญาณไฟเป็นสีอะไรตอนเกิดเหตุ คนกลุ่มนี้มีแนวโน้มที่จะบอกว่าเป็นสีเขียว

ความทรงจำของเรานั้นแปรเปลี่ยนง่าย เปรียบดังขี้ผึ้งก็ว่าได้ แต่คนส่วนใหญ่กลับเชื่อมั่นในความทรงจำของตน คิดว่าเป็นรอยจากรึกในแผ่นหิน ความเชื่อมั่นดังกล่าวมักก่อปัญหาขึ้นมาเมื่อต่างคนต่างมีความจำคนละอย่างในเรื่องเดียวกัน แค่ฝ่ายหนึ่งบอกว่าคืนกุญแจให้แล้ว แต่อีกฝ่ายบอกว่าไม่ได้คืน แค่นี้ก็อาจทำให้เกิดการโต้เถียงซึ่งสามารถลุกลามกลายเป็นการทะเลาะวิวาทได้ง่ายมาก

หากเราตระหนักว่าความทรงจำของเรานั้นอาจผิดพลาด เอาแน่เอานอนไม่ได้ การยืนกรานว่าฉันถูก หรือกล่าวโทษว่า แกผิด ก็ย่อมน้อยลง ความร้าวฉานระหว่างกันก็คงเกิดขึ้นได้ยากไม่ว่าในครอบครัวหรือที่ทำงาน หรือระหว่างเพื่อน
:- https://visalo.org/article/Image255805.html

 

Unseenที่ควรรู้จัก
พระไพศาล วิสาโล
ธรรมยาตราลุ่มน้ำลำปะทาวปีที่ ๑๐
วันที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๕๒ เย็น
พวกเรามาร่วมกันเดิน ๒๐๐ กว่าคน ขอให้รับรู้ว่าไม่ใช่มีแต่พวกเราเท่านี้ ที่รับรู้เรื่องธรรมยาตรา มีคนอื่นที่เขารับรู้ และไม่ใช่รับรู้เฉยๆ แต่ว่าติดตามด้วย คนที่ติดตามอาจจะเป็นพันก็ได้ เพราะทุกวันจะมีการรายงานความคืบหน้าของธรรมยาตรา ออกทางสถานีวิทยุต้นน้ำลำปะทาวหรือท่ามะไฟหวาน เรามีผู้สื่อข่าวหลายคน คอยส่งข่าวไปวันละหลายเที่ยว แม้คนที่อยู่หลังเขาและรอบๆ ก็ติดตามข่าวคราวเช่นกัน เขารู้ว่าพวกเรากำลังทำอะไรอยู่ และคอยเป็นกำลังใจให้ อันที่จริงต้องเรียกว่า คนที่กรุงเทพฯ และทั่วประเทศ อาจจะรวมถึงประเทศอื่นด้วย รับรู้ติดตามข่าวของพวกเราเป็นระยะๆ ทุกวันเพราะมีการส่งข่าวคราวธรรมยาตราออกไปทางอินเตอร์เน็ท และมีคนส่งกำลังใจมา หลายคนเสียดายที่มาไม่ได้ หลายคนรับปากว่า จะมาร่วมเดินกับเรา ในอีกไม่กี่วันนี้ โดยเฉพาะวันที่ ห้า หก เจ็ด จะมากันเยอะ มีคนหนึ่งเขียนกลอนให้กำลังใจให้เรา เขาเขียนไว้ดีมาก จะอ่านให้ฟัง

ก้าวไปเถิดผู้กล้าอย่าท้อถอย
ผู้คนคอยเป็นแรงใจในแนวหลัง
แดดจะเผาเท้าจะพองต้องเปี่ยมพลัง
ค่ำคืนยังดาดถึงดาวพราวศรัทธา
จงประกาศความห่วงใยในแผ่นดิน
จงค้นพบ unseen ที่แสวงหา
ขอเดือนเพ็ญคือเพ็ญใจให้ยาตรา
สู่ธรรมดาง่ายงามและความจริง


เขาเขียนกลอนมาเป็นกำลังใจให้กับพวกเราว่า พวกเราเป็น “ผู้กล้าอย่าท้อถอย ยังมีผู้คนคอยเป็นแรงใจในแนวหลัง” เราไม่ใช่แค่เป็นตัวแทนของธรรมชาติ อยู่แนวหน้าอย่างเดียว แต่มีแนวหลังช่วยเป็นกำลังใจให้กับเราด้วย และเหมือนจะรู้ด้วยว่า แดดจะเผาเท้าจะพอง ถึงต้องเปี่ยมพลัง อย่าฟุบอย่าแฟบง่ายๆ ให้เรานึกว่า “ค่ำคืนยังดาดถึงดาวพราวศรัทธา” ที่นี่คืนนี้ฟ้าสวยมาก ขอให้เราระลึกว่าแสงดาวก็ดี แสงจันทร์ก็ดีเป็นพลังให้เรา “ขอเดือนเพ็ญคือเพ็ญใจให้ยาตรา สู่ธรรมดาง่ายงามและความจริง” วันนี้วันพระใหญ่ ขอให้ใจเราสว่างไสวเหมือนกับเดือนเพ็ญคืนนี้

เขาพูดไว้น่าประทับใจว่า “จงประกาศความห่วงใยในแผ่นดิน จงค้นพบ unseen ที่แสวงหา” unseen แปลว่า ยังไม่มีการค้นพบหรือว่ายังไม่มีใครเห็น เวลาพูดถึง unseen เรามักจะนึกถึงสถานที่ท่องเที่ยวที่ไม่ค่อยมีคนพบหรือไปเที่ยวเท่าไหร่ อย่างธรรมยาตราปีนี้ unseen ที่หลายๆ คนรอคอยก็คือมอหินขาว แต่ที่จริงมันมี unseen ระหว่างทางเยอะ วันนี้ก่อนเพล เราได้ผ่านตาดบงซึ่งเป็นตาดที่สวย สวยที่สุดเท่าที่เคยเห็นมาในชัยภูมิและมีเสน่ห์คือสงบ ไม่มีคนมารับรู้ รับเห็น และอยู่ไกลถนนด้วย ตาดหลายตาดอยู่ใกล้ถนนมากและก็โดนปรุงแต่งเสียเยอะ แต่ตาดที่นี่ยังสวยอยู่ ถ้าเป็นเดือนที่แล้ว จะสวยกว่านี้ เพราะว่าน้ำเต็มผืนตาดเลย ตาดจะมีน้ำนองและไม่ลึกให้เรานั่งเล่นได้ ช่วงที่เราเดินผ่านมาเป็นแหล่งน้ำ แต่ว่าน้ำน้อย แม้น้ำน้อยเราก็ยังได้เห็นว่า บรรยากาศชวนให้เกิดความชุ่มชื่นใจเพียงใด นี่คือ unseen ที่ไม่มีใครรู้ เบิร์ดก็ไม่รู้จัก ททท.ก็ไม่เคยเห็น และถ้าเห็นแล้วคนก็จะพลุกพล่าน อย่างมอหินขาวที่เราจะไปมะรืนนี้ เชื่อว่าคงจะไม่สวยเท่าเมื่อสองสามปีก่อน เพราะว่าตอนนั้นไปยากก็จริง แต่สวย ของอะไรที่ได้ยาก หรือสถานที่ใดที่ไปยาก จะมีเสน่ห์อยู่เสมอ นั่นคือมีความสวยงาม สิ่งดีๆ นี่ต้องแลกด้วยความยากลำบากนะ แล้วก็ยังมี unseen ที่เป็นสถานที่ที่เราจะได้เห็นระหว่างทาง อาจจะจนถึงกระทั่งวันที่เจ็ด วันที่แปดเลย

แต่มี unseen อย่างหนึ่งที่อยากให้เราได้รู้จัก สิ่งนี้ไม่ได้อยู่ไกลเราเลย มันอยู่กับตัวเราตลอดเวลา ก็คือ unseen ในจิตใจ เป็นสิ่งที่เรายังไม่รู้จัก แต่มีอยู่แล้วในตัวเรา มันเป็นสิ่งที่ควรค่าแก่การรู้จักมาก และเราจะรู้จักได้อย่างไร ธรรมยาตราอาจจะเผยให้เราได้เห็น unseen ที่มีอยู่แล้วในใจของเรา unseen นั้นก็คือความสามารถในตัวเรา หลายคนอาจจะรู้สึกตั้งแต่คืนแรกที่มาถึงว่า จะไปไหวไหมหนอ อีกตั้ง ๗ วันกว่าจะถึง ยิ่งได้เดินวันแรก หลายคนก็อาจจะท้อ แต่เชื่อว่าถ้าเราเดินอีกสัก ๒-๓ วัน เราจะค้นพบตัวเอง ว่าเรามีความสามารถที่เรานึกไม่ถึง

หลายคนรู้สึกท้อว่า ทำไม่ได้ ทำไม่ได้ ไม่เคยเดินไกลอย่างนี้ ไม่เคยมาลำบากอย่างนี้ แต่ถ้าเราสามารถเดินผ่านวันพรุ่งนี้ไปได้ มันจะง่ายขึ้น และเมื่อถึงวันสุดท้ายของธรรมยาตรา เราจะเชื่อมั่นในตัวเราเองมากขึ้นว่า เราทำได้ ทำได้ทั้งกาย ทำได้ทั้งใจ เช่นเมื่อปีที่แล้วมีหลายคนบอกว่า ไม่นึกเลยว่าจะเดินมาจนถึงวันสุดท้ายได้ ไม่มีความเชื่อมั่นเลย ใจมันท้อตั้งแต่วันแรกแล้ว แต่ก็ช่วยกันพา ช่วยกันหนุน ทำให้เริ่มมั่นใจขึ้นเมื่อถึงวันที่ ๔ วันที่ ๕ ว่าตัวเองทำได้ พอถึงวันที่ ๗ วันที่ ๘ เขารู้สึกภาคภูมิใจมาก เป็นความภาคภูมิใจในตัวเองที่มีความสามารถอย่างไม่เคยนึกมาก่อน

เวลาพูดถึงความภาคภูมิใจ หลายคนจะรู้สึกภาคภูมิใจต่อเมื่อมีเสื้อผ้าสวยๆ ใส่ มีโทรศัพท์มือถือใช้ หรือว่าภาคภูมิใจในตัวเองที่มีรูปร่างหน้าตาสะสวย หล่อ แต่นั่นเป็นเพียงเปลือก เป็นผิว ความภาคภูมิใจที่แท้คือ เราได้เห็นความสามารถของตัวเราเองว่าเราเข้มแข็งกว่าที่เราคิด เรามีความกล้าหาญกว่าที่เรานึก สิ่งเหล่านี้เราไม่มีทางค้นพบหรือเจอได้เลย ถ้าเราไม่ผ่านความยากลำบาก ความยากลำบากจะทำให้เราเข้มแข็ง และสามารถดึงเอาความเก่งความกล้าของเราออกมา ถ้าเราอยู่สบายๆ เราจะอ่อนแอ แต่ถ้าเรากล้าที่จะลำบาก ทีแรกอาจรู้สึกท้อบ้าง อันนี้ธรรมดา แต่ในที่สุดเราก็จะเห็นตัวเองในมุมที่ไม่เคยเห็นมาก่อน

ความยากลำบากสามารถเปลี่ยนสิ่งดิบๆ ให้กลายเป็นสิ่งที่มีค่า เหมือนกับแดดหรือความร้อน ขี้แร่หรือเศษแร่ทอง ที่ไปขุดมาจากในดิน มันไม่สวยหรอก แต่เมื่อเจอความร้อนผ่านการหลอมเหลว มันจะกลายเป็นทองที่งดงาม หรือทองนพคุณ แร่เหล็กก็เช่นกันถ้าไม่ผ่านความร้อนสูง ก็จะไม่กลายเป็นเหล็กกล้าหรือเหล็กชั้นดีได้ ความร้อนนั้นมีค่ามาก อาหารที่เรากิน ถ้าไม่ผ่านความร้อนก็กินไม่ได้ เพราะยังไม่สุกแม้แต่ข้าวก็ต้องต้ม ขนมปังต้องอบ ถึงจะกินได้ และจะหอมด้วย ขนมปังถ้าอบแล้วจะหอม แม้แต่ข้าวหอมมะลิก็เหมือนกัน ต้องเจอความร้อนถึงจะหอมและกินได้ มีประโยชน์ ผลไม้ถ้าไม่เจอแดด ก็ไม่มีวันสุก ไม่มีวันหอม ไม่มีวันอร่อย ในทำนองเดียวกันถ้าเราไม่เจอความยากลำบาก เราก็ยังเป็นคนดิบๆ อยู่เหมือนกับข้าวดิบ เหมือนกับผลไม้ดิบ เรายังไม่สุกจนกว่าจะผ่านความยากลำบาก เราคงคุ้นกับคำว่า “อบรม” นักเรียนต้องไปอบรม ครูต้องไปอบรม อบรมคือทำให้มีคุณภาพดีขึ้น การอบ การรม ต้องอาศัยความร้อน แต่ก็ทำให้เกิดคุณภาพใหม่ขึ้นมา

 

(ต่อ)

เห็นไหมว่าในธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นแร่ ไม่ว่าจะเป็นทอง ไม่ว่าจะเป็นเหล็ก ไม่ว่าจะเป็นอาหาร หรือผลไม้ จะดีได้ ก็ต้องผ่านความร้อน ต้องเจอแดดเผา พวกเราก็เช่นกัน ในใจเรามีสิ่งวิเศษหลายอย่าง แต่ว่ายังไม่พัฒนาถึงขั้น ถ้าไม่เจอความร้อน ความร้อนในที่นี้หมายถึงความยากลำบาก รวมถึงการเจอแดดแผดเผาด้วย ธรรมยาตราเป็นการพาพวกเราผ่านการอบ การรม การเผา เพื่อให้สิ่งวิเศษในใจเราเปล่งประกายออกมาเช่น ความเข้มแข็ง ความกล้าหาญ ความภาคภูมิใจ อันนี้คือ unseen ที่สำคัญกว่าสถานที่ท่องเที่ยวที่ใครๆ อยากจะไป คนส่วนใหญ่อยากจะไปดู unseen ที่เป็นสถานที่นอกตัว แต่ว่ามองข้าม unseen ที่อยู่ในใจตัวเอง อยากจะให้เราหันกลับมาดูใจของเรามากขึ้น โดยเฉพาะช่วงที่เดินธรรมยาตรา มันเป็นบททดสอบที่ดีมาก วันนี้เราได้เจอบททดสอบอีก ๑ วัน ทางอาจจะไม่ไกลเหมือนเมื่อวาน แต่มันก็ร้อน ทางก็ขรุขระ คนที่ถอดรองเท้าก็ได้เจอ unseen เหมือนกัน แต่แม้จะเหนื่อย รู้สึกปวด ยากลำบาก แต่เราก็พาตัวเองจนมาถึงวัดป่าสันติธรรมได้ หลายคนคงนึกว่า ไม่รู้จะเดินได้หรือเปล่าจากปากทางเข้ามาถึงที่วัด ๒ กิโลครึ่ง แค่ ๒๐๐ เมตรบางคนก็ท้อแล้ว แต่ว่าเราก็มาถึงจนได้


ขอให้เราสังเกตดูว่าใจของเราเข้มแข็งเพียงใด ความเข้มแข็งนี้เกิดจากความยากลำบาก เวลาเราเจอความยากลำบากเราก็จะเกิดปัญญาด้วย ไม่ใช่แค่เกิดความเข้มแข็งอย่างเดียว เราจะเกิดปัญญาว่า จะทำใจอย่างไรดี ถึงจะไม่ปวดไม่เจ็บ เท้าก็ปวดอยู่แล้ว ร่างกายก็เมื่อย ถ้าเป็นที่อื่นเราก็พัก ถ้าเป็นที่บ้านเราก็ไม่เดินต่อ ถ้ามากับพ่อแม่เราก็คงบอกว่า “ไม่ไปละ หยุดเท่านี้แหละ ถึงแม้พ่อแม่อยากให้เราไปเราก็ไม่ไป” แต่ว่านี่เรามาเป็นคณะ เราต้องไปด้วยกัน ถึงด้วยกัน ก็ต้องฉุด ต้องลาก ต้องผลักกันไป เราไม่สามารถจะหนี เราไม่สามารถจะงอแงได้ ตรงนี้จะทำให้เราได้ใช้ปัญญาว่า จะทำใจอย่างไรดีนะ ถึงจะไม่เจ็บไม่ปวด ไปกับร่างกาย คนที่ไม่เชื่อว่าการนับจะช่วยได้ ก็คงจะเห็นแล้วว่าการนับก้าวนั้นช่วยได้ หรือว่าการท่องคาถาก็ช่วยได้ จำได้ไหม “ซ้ายทนได้ ขวาสบายมาก” เวลาตีกลอง ตึง... ตึง...ตึง...ท่องไปด้วย “ซ้ายทนได้”....ตึง...ตึง...ตึง... “ขวาสบายมาก” เอาใจไปฟังเสียงกลอง แล้วท่องไปด้วย หรือบริกรรมคาถาไปด้วย ความเมื่อยความปวดจะน้อยลง เพราะว่าใจเราถูกดึงออกมาจากเท้า

ถ้าใจเราไม่ทำอะไร อยู่เฉยๆ ใจเราก็จะไปปักอยู่ที่ความปวดที่เท้า ความเมื่อยที่กาย หรือว่าความร้อนที่หัว ใจจะยึดติดกับความปวด เราไม่ชอบความปวด ไม่ชอบความเจ็บ แต่ถ้าเราเผลอเมื่อไหร่ ใจมันจะไปปักตรงนั้นแหละ เหมือนกับเวลาเราโกรธใคร เราไม่ชอบเขา เราอยากจะผลักเขาไปไกลๆ แต่ยิ่งโกรธ เราก็ยิ่งนึกถึงเขา ยิ่งนึกถึงคนที่เราโกรธ ยิ่งนึกถึงคำที่เขาพูดดูถูกเรา คำที่เขาด่าว่าเรา เสร็จแล้วก็เลยกินไม่ได้ นอนไม่หลับ สิ่งที่เราอยากจะผลักออกไปไกลๆ มันกลับมีแรงดึงดูดให้เรายึด ให้เราติด ความเจ็บปวดก็เหมือนกัน ถ้าปล่อยใจให้อยู่เปล่าๆ ใจก็จะปักอยู่กับความปวด ไปกำความปวดเอาไว้ ไม่ยอมปล่อย มันเหมือนกับว่าเรามีเศษแก้วอยู่ในมือ เศษแก้วในมือทำอะไรเราไม่ได้ แต่พอเรากำแล้วบีบ มันจะบาดมือเรา พอเจ็บแล้วยังไม่ยอมปล่อย ยังกำและบีบต่อไป ก็ยิ่งเจ็บมากขึ้น ความปวดก็เช่นกัน ถ้าไม่มีสติ ถ้าลืมตัว ใจก็กำความปวดเอาไว้ กำอยู่อย่างนั้นแหละ แต่พอเรามีสติมันก็คลายออก พอเผลอ มันก็กำใหม่

อีกวิธีหนึ่งได้แก่ การใช้สมาธิ คือเอาจิตไปจดจ่ออยู่กับเสียงกลอง อยู่กับการนับก้าวหรือตามลมหายใจ วิธีนี้จะช่วยให้ความเจ็บ ความปวด ความเมื่อยทุเลาลง ใหม่ๆ ก็ทำไม่คล่อง ไม่ถนัด เพราะว่าความปวดมันจะดึงจิตของเรา มันจะคอยแย่ง คอยดึง คอยช่วงชิงจิตออกจากสติ หรือออกจากสมาธิ แต่พอเราทำบ่อยๆ สติจะมีกำลัง สมาธิจะมีกำลัง สามารถดึงจิตออกจากความเจ็บปวดได้ ฟังเสียงกลองได้ต่อเนื่อง นับก้าวได้ต่อเนื่องหรือรู้สึกตัวได้ต่อเนื่อง พอเผลอคิด เผลอปรุง เผลอยึดความปวด เมื่อรู้ก็วางได้ ถ้าให้ดีก็บริกรรมคาถาไปด้วยว่า “ซ้ายทนได้ ขวาสบายมาก” และลองยิ้มไปด้วย ไม่ใช่ว่าซ้ายทนได้ ขวาสบายมาก แต่ว่าหน้าบึ้ง หน้าเหยเก ลองดูแล้วจะพบว่า ความรู้สึกจะเปลี่ยนไปเยอะเลย จากเดิมที่บอกว่า “ไม่ไหวแล้ว” พอเราบอกขึ้นมาว่า “ไหวสิ ทนได้สบายมาก” ความปวดมันจะลดลง ๑๐ เปอร์เซ็นต์ ๒๐ เปอร์เซ็นต์ แต่ว่าตอนที่บริกรรมหรือท่องคาถา หน้าเราอาจจะบึ้ง หน้าเราอาจจะเหยเก แต่พอยิ้มขึ้นมา ความปวดจะลดลงอีก ๑๐ เปอร์เซ็นต์ ๒๐ เปอร์เซ็นต์ อันนี้ก็แปลกดี หน้าที่ยิ้มทำให้รู้สึกปวดน้อยกว่าหน้าที่บึ้งตึง ส่วนใจที่บอกว่า “ไม่ไหวแล้ว ไม่ไหวแล้ว” จะต่างจากใจที่บอกว่า “ไหวสิ ทนได้สบายมาก ทนได้สบายมาก” เพราะฉะนั้นคำว่าไม่ไหวแล้ว ไม่ไหวแล้ว เราต้องรู้ทันมัน รู้แล้ววาง นี่แหละจะทำให้เราเกิดปัญญาขึ้นมา คือรู้อุบายที่จะปลุกใจให้เข้มแข็ง มีกำลังใจ และหลุดจากความทุกข์ได้

คนเราถ้าเราไม่รู้จักตัวเราเอง เราก็ไม่มีทางที่จะมีความเจริญก้าวหน้าหรือมีความสุขได้ การรู้จักตัวเอง เช่น เห็นว่าเรามีความเข้มแข็งกว่าที่คิด มีความสามารถกว่าที่นึก จะทำให้เรามั่นใจในตัวเอง ไม่กลัวความยากลำบากหรืออุปสรรค เวลาเราอยู่บ้าน เราสบาย อยากจะได้อะไร พ่อแม่ก็หามาให้ ไม่เคยลงมือทำ เอง แต่พอเราลงมือทำด้วยความเพียรของตัวเอง เราจะเข้มแข็งมากขึ้น เราจะฉลาดมากขึ้น เราจะรู้ว่าจะแก้ปัญหา จะแก้ทุกข์อย่างไร คนเราถ้าไม่เจอทุกข์ ก็ไม่รู้วิธีพ้นทุกข์ เราจะพ้นทุกข์ได้ก็ต้องรู้จักทุกข์ อย่างน้อยเราก็จะรู้ว่าทุกข์นี้ไม่เที่ยง อย่างตอนกลางวันขณะที่เดิน เราปวดใช่ไหม เจ็บใช่ไหม เมื่อยใช่ไหม ใจตอนนั้นรู้สึกแย่ใช่ไหม แล้วตอนนี้ล่ะ ใจเราเป็นอย่างไรสบายใช่ไหม มันเปลี่ยนไปแล้ว ใจที่บึ้งตึง ใจที่หงุดหงิดได้เปลี่ยนไปแล้ว ความปวดความเจ็บหายไปแล้ว มันไม่เที่ยง มันไม่ยั่งยืน มันไม่จีรัง เห็นไหมว่าทุกข์นั้นไม่เที่ยง นี้คือสิ่งหนึ่งที่เราจะได้เรียนรู้จากการเจอความยากลำบาก

เวลาเราแย่ รู้สึกเจ็บปวด ลองปลอบใจตัวเองดูบ้างว่า ทนอีกหน่อยเดี๋ยวมันก็หายไป มันไม่ได้อยู่กับเราไปตลอด ส่วนใหญ่เวลาเราทุกข์ เราก็คิดว่าจะทุกข์ไปจนตลอด อกหัก สอบเข้าไม่ได้ ของหาย หรือบางทีคนรักตาย เราก็จะเศร้า เรารู้สึกว่าชีวิตนี้ทุกข์เหลือเกิน ทำไมมันทุกข์อย่างนี้ ไม่เคยนึกมาก่อนเลยว่าจะทุกข์อย่างนี้ แต่ถ้าเราได้คิดก็จะพบว่า มันทุกข์ก็จริง แต่ก็มีวันที่จะหายทุกข์ได้ คิดได้เช่นนี้ เราก็จะมีกำลังใจ เหมือนกับที่เรารู้ว่า กลางคืนไม่ว่าจะยาวนานแค่ไหน มันก็ต้องสว่างในที่สุด กลางคืนแม้จะหนาวเหน็บแค่ไหน ก็จะมีความอบอุ่นมาแทนที่เมื่อถึงตอนเช้า ฉะนั้นถ้าเรารู้ เรามั่นใจ เราก็จะมีความหวัง เราก็จะมีกำลังที่จะฟันฝ่าความทุกข์ได้

พวกเราที่เป็นนักเรียน เป็นหนุ่มสาว ขอให้ระลึกว่า ความทุกข์ที่เกิดกับเรา มันไม่ได้จีรังยั่งยืน สักวันหนึ่งมันจะแปรเปลี่ยนไป แต่ในอีกด้านหนึ่ง ก็ต้องมองด้วยว่า ความสุขที่เรามีก็ไม่จีรังเหมือนกัน ความสุขที่เรามี จะเป็นความสนุกสนาน ความสะดวกสบาย รวมไปถึงสุขภาพร่างกาย ความรัก หรือทรัพย์สมบัติที่เรามี ที่ให้ความสุขแก่เรา จะเป็นโทรศัพท์มือถือหรืออะไรก็แล้วแต่ ขอให้ระลึกว่า มันจะไม่อยู่กับเราไปตลอด สักวันหนึ่งมันก็จะแปรเปลี่ยนไป

เคยสังเกตอาหารที่เรากินไหม ช้อนแรกก็อร่อย แต่พอกินไปจนถึงช้อนที่ ๒๐ ความอร่อยก็ลดลงแล้ว ตอนกินมื้อแรกก็อร่อย จะเป็นไก่ย่าง ส้มตำ พิซซ่า หรือแฮมเบอร์เกอร์ แต่ลองกินทุกวันสิ กินไปสัก ๑๐ วันติดต่อกัน มันจะยังอร่อยอยู่เหมือนเดิมหรือเปล่า จากเดิมที่อร่อยก็กลายเป็นเฉย ๆ จากเฉย ๆ กลายเป็นเบื่อ และถ้ายังกินไม่หยุด จากเบื่อก็จะกลายเป็นเอียน และจากเอียนกลายเป็นอาเจียน มันอร่อยไม่นานนะ พอกินมากๆ อาจจะอาเจียนได้ นี่ก็เรียกว่าความสุขไม่เที่ยง เพลงที่ไพเราะไม่ว่าเพลงของวงดนตรีวงไหน นักร้องคนไหน ฟังครั้งแรกก็เพราะ แต่ลองฟังไป ๑๐๐ ครั้ง ๒๐๐ ครั้ง มันจะไม่เพราะแล้ว เราอยากจะหาเพลงใหม่มาฟัง ริงโทนที่เราคิดว่ามันเป็นเพลงเพราะ มันอยู่กับโทรศัพท์เราได้กี่เดือน ฟังทุกวันวันละหลายๆ ครั้ง ฟังไปสักเดือนหนึ่งก็ไม่เพราะแล้ว บางคนสองอาทิตย์เท่านั้นแหละ ก็เปลี่ยนริงโทนกันแล้ว พวกบริษัทโทรศัพท์ก็เลยรวย รวยเพราะความเบื่อของเรา

ขอให้เราสังเกตว่า ความสุขก็ไม่เที่ยงเหมือนกัน ความไพเราะก็ไม่เที่ยง โทรศัพท์มือถือที่เราซื้อมาวันแรกก็สวยดี แต่พอใช้ไปสัก ๒ อาทิตย์ หรือ ๒ เดือน อยากจะได้เครื่องใหม่แล้ว ความสวยมันไม่เที่ยง ความทันสมัยมันก็ไม่เที่ยง

ฉะนั้นเวลาเรามีความสุขก็อย่าไปหลงระเริงกับความสุข ให้รู้ว่าใจฟูได้ไม่นาน เดี๋ยวก็แฟบไปเอง นี่คือสิ่งที่เราเห็นได้หากหมั่นดูใจตัวเอง ถ้าเราเห็นอย่างนี้ เราจะฉลาดขึ้น เกิดปัญญาขึ้น นี่ก็เป็น unseen อย่างหนึ่งที่เราควรจะรู้จัก ว่าใจของเรามันขึ้นๆ ลงๆ เดี๋ยวสุขเดี๋ยวทุกข์ เอาแน่เอานอนไม่ได้ เราเคยสังเกตไหม ถ้าเห็นอย่างนี้เราจะรู้เท่าทันตัวเองมากขึ้น รู้จักตัวเราเองมากขึ้น เพราะฉะนั้นจึงอยากให้เราลองสังเกตดูใจของเราอีก ๖ วันที่เหลือ อย่าเพลิดเพลินกับสิ่งนอกตัวมากนัก ดูใจของเราไปด้วยเวลาเดิน อย่าไปหงุดหงิดคนอื่น อย่าไปหงุดหงิดคนที่อยู่รอบข้างเรา อย่าไปโวยวายใส่แดดหรือดวงอาทิตย์ ให้มาดูใจของเรา แล้วเราก็จะเห็น unseen อีกหลายอย่างที่จะตามมา
:- https://visalo.org/article/dhammayatra5205.htm

 

ชีวิตสมดุลได้ด้วยการให้
พระไพศาล วิสาโล
เคล็ดลับอย่างหนึ่งในการสร้างสุขให้แก่ชีวิต ก็คือการมีความสมดุล ความสมดุลนั้นมีหลายด้าน เช่น สมดุลระหว่างสมองกับหัวใจ (หรือเหตุผลกับความรู้สึก) สมดุลระหว่างชีวิตส่วนตัวกับชีวิตส่วนรวม สมดุลระหว่างงานกับการพักผ่อน แต่ไม่มีอะไรที่เป็นเรื่องพื้นฐานมากเท่ากับสมดุลระหว่างการรับกับการให้ หรือการได้กับการสละ

หายใจเข้าแต่ไม่ยอมหายใจออก ก็ตายสถานเดียว กินมากแต่ไม่ยอมออกกำลังกาย โรคร้ายก็ถามหา ในทำนองเดียวกันหากเอาแต่เก็บสะสมทรัพย์สมบัติ แต่ไม่ยอมแบ่งปันให้ผู้อื่น ก็ทำให้ชีวิตเป็นทุกข์

การเอาแต่รับแต่ไม่ยอมให้เป็นการกระทำที่สวนทางกับวิถีธรรมชาติ ต้นไม้นั้นไม่เคยเป็นผู้รับฝ่ายเดียว แม้พึ่งน้ำจากฟ้า ดูดปุ๋ยจากดิน แต่ในเวลาเดียวกันก็คายน้ำให้ฟ้า ทิ้งใบและกิ่งให้กลับกลายเป็นปุ๋ยคืนสู่ดิน ใช่แต่เท่านั้นยังให้ดอกและผลเป็นอาหารแก่สรรพสัตว์ รวมทั้งให้ร่มเงาแก่นานาชีวิต เช่นเดียวกับลำห้วยเมื่อได้รับน้ำจากภูเขาก็ส่งต่อให้ผืนดินเบื้องล่างเป็นทอด ๆ จนกลายเป็นแม่น้ำสายใหญ่ ผู้คนได้ใช้ประโยชน์มากมาย วิถีแห่งการรับและให้เช่นนี้ทำให้เกิดความบรรสานสอดคล้องในธรรมชาติและทำให้โลกนี้น่าอยู่

มนุษย์เราก็เช่นกัน จะมีความสุขและมีชีวิตที่บรรสานสอดคล้องได้ การให้เป็นสิ่งสำคัญ ด้วยเหตุนี้ “ทาน” จึงเป็นธรรมข้อต้น ๆ ในพุทธศาสนา ไม่ว่าคำสอนเรื่องบุญกิริยาวัตถุ สังคหวัตถุ หรือแม้แต่ทศพิธราชธรรม ก็เริ่มต้นด้วยทาน

ทานทำให้ชีวิตมีความสมดุล เพราะตั้งแต่เกิด เราเป็นผู้รับฝ่ายเดียว ร่ำร้องและเรียกหาทั้งอาหาร ของเล่น เงินทอง เวลา ความรัก จากพ่อแม่ ญาติพี่น้อง ตลอดจนความรู้จากครูบาอาจารย์ ดังนั้นเมื่อเราเติบใหญ่ขึ้น จึงควรเป็นผู้ให้บ้าง มิใช่เพื่อทดแทนบุญคุณหรือตอบแทนโลกเท่านั้น แต่ยังช่วยให้เรามีความสุขด้วย
การรู้จักให้ช่วยปรับใจเราให้ไม่คิดแต่จะเอาอย่างเดียว จิตที่คิดแต่จะเอาเป็นจิตที่ทุกข์ง่าย เพราะถูกเผาลนด้วยความโลภเป็นอาจิณ ต้องดิ้นลนไล่ล่าหาสิ่งต่าง ๆ มาครอบครองไม่หยุดหย่อน แม้ได้มามากมายเพียงใด ก็ยังไม่พอใจ อยากได้เพิ่มอีก จึงหาความสงบสุขได้ยาก

การให้ช่วยลดทอนความโลภ บรรเทาความเห็นแก่ตัว หากสิ่งที่ให้นั้นเป็นทรัพย์หรือวัตถุ ก็ช่วยให้เราละความยึดติดถือมั่นใน “ตัวกู ของกู” ธรรมดาคนเราย่อมหวงแหนในทรัพย์สมบัติเพราะสำคัญมั่นหมายว่าของเหล่านั้นเป็น “ของกู” ความสำคัญมั่นหมายดังกล่าวเป็นที่มาแห่งความทุกข์ทั้งปวง เพราะสวนทางกับความจริง ไม่มีอะไรที่เป็นของเราอย่างแท้จริง และไม่มีอะไรที่จะอยู่กับเราได้ตลอด หากมันไม่จากเราไป เราเองแหละที่จะเป็นฝ่ายจากมันไป ที่สำคัญก็คือ ทันทีที่เรายึดมั่นว่ามันเป็นของเรา เราต่างหากที่กลายเป็นของมันทันที คือตกเป็นทาสของมัน จนอาจป่วยหรือตายเพราะมันได้ (เช่น เส้นเลือดในสมองแตกหรือหัวใจวายเมื่อบ้านถูกยึดเงินถูกโกง) หากไม่ตายเพราะมัน ในยามใกล้ตายก็อาจกระสับกระส่ายเพราะยังหวงแหนอาลัยในทรัพย์เหล่านั้น สุดท้ายก็อาจไปสู่ทุคติได้

ถ้าอยากคลายความยึดมั่นถือมั่นในตัวกู ของกู สิ่งแรกที่ทำได้ง่ายที่สุดคือการให้ทาน การให้ทาน หากเป็นการให้ที่แท้จริง คือให้โดยไม่หวังอะไรเข้าตัวเลย ไม่ว่าจะเป็นการให้แก่ใครก็ตาม จะช่วยบรรเทาความยึดติดถือมั่นดังกล่าวได้ ซึ่งช่วยให้ใจโปร่งโล่งเบาสบายแช่มชื่นเบิกบาน นี้แหละคือความหมายที่แท้จริงของคำว่า “บุญ”

เดี๋ยวนี้เวลาทำบุญให้ทานผู้คนมักนึกถึงโชคลาภและความมั่งมี หรือ “สวย รวย ฉลาด สมปรารถนา” แม้นั่นเป็นอานิสงส์อย่างหนึ่งของทาน แต่หาใช่อานิสงส์สูงสุดของทานไม่ ประโยชน์สูงสุดที่สามารถเกิดได้จากทานก็คือ การคลายความยึดมั่นในตัวกูของกู หรือการลดละความโลภ หากให้ทานโดยยังหวังได้โชคลาภ ก็ไม่ช่วยให้บรรลุถึงประโยชน์ดังกล่าวเลย เพราะยังเป็นการให้ที่ยังเจือด้วยความโลภอยู่

นอกจากการให้ทรัพย์สมบัติแล้ว เรายังควรให้อย่างอื่นที่มีคุณค่าด้วย เช่น เวลา กำลังกาย และสติปัญญา การ การช่วยเหลือผู้ทุกข์ยาก แม้บางครั้งต้องประสบกับความเหน็ดเหนื่อย ไม่สะดวกสบาย แต่กลับสัมผัสได้ถึงความสุขใจ ความปีติและความแช่มชื่นภายใน เป็นสุขที่ประณีตกว่าความสุขหรือความสนุกจากการเสพ

ใช่หรือไม่ว่า เมื่อเรานึกถึงตัวเองน้อยลง คิดถึงผู้อื่นมากขึ้น เราจะมีความสุขได้ง่ายขึ้น อาสาสมัครนวดเด็กคนหนึ่งเล่าว่า เธอเป็นไมเกรน ต้องกินยาทุกวัน แต่หลังจากที่เป็นจิตอาสาได้ไม่นาน อาการปวดก็หายไปจนเธอลืมกินยาไปเลย ส่วนผู้เฒ่าคนหนึ่งเปิดใจว่า หลังจากที่ได้เป็นอาสาสมัครแยกขยะ เขารู้สึกว่าตนเองเป็น “ขยะคืนชีพ” ไม่รู้สึกว่าไร้ค่าเหมือนตอนที่นั่ง ๆ นอน ๆ อยู่ในบ้าน

น้ำที่ไม่ถ่ายเทย่อมกลายเป็นน้ำเน่า ชีวิตที่ไม่รู้จักให้คือชีวิตที่หม่นหมองไร้สุข ความสุขที่แท้มิได้เกิดจากการเสพหรือการมีมาก ๆ แต่อยู่ที่การสละออกไป เริ่มจากสละวัตถุสิ่งของ ไปจนถึงสละความยึดติดถือมั่นในตัวตน สละได้มากเท่าใด ก็ช่วยให้เราอยู่ในโลกนี้อย่างผาสุกมากเท่านั้น อีกทั้งยังทำให้เราจากโลกนี้ไปได้อย่างสงบสุขด้วย
:- https://visalo.org/article/secret255401.htm

 

ทุกข์ให้เป็น ไม่เป็นทุกข์
ธรรมยาตราลุ่มน้ำลำปะทาวปีที่ ๑๐
วันที่ ๖ ธันวาคม ๒๕๕๒ เช้า
พระไพศาล วิสาโล
เช้าวันนี้อากาศหนาว แต่ก็ไม่หนาวมากกว่าวันก่อนๆ สำหรับผู้มาใหม่อาจจะยังไม่ทราบว่าทุกวันที่เราเดิน มีผู้เอาใจช่วยและคอยติดตามความเคลื่อนไหวของพวกเราอยู่ทุกวันหรืออาจจะทุกช่วงก็ได้ เพราะทุกวันจะมีการส่งข่าวไปยังสถานีวิทยุชุมชน ต้นน้ำลำปะทาวที่ท่ามะไฟหวาน เพราะฉะนั้นคนบนหลังเขาจะรับทราบถึงเรื่องราวของเราอยู่ทุกช่วง และคอยเป็นกำลังใจ ที่จริงไม่ใช่เฉพาะคนบนหลังเขาหรือจังหวัดใกล้เคียงที่อยู่ในรัศมีของวิทยุชุมชนเท่านั้น คนที่อยู่ต่างประเทศไกลถึงยุโรปหรืออเมริกา ก็รับรู้ข่าวคราวของพวกเราผ่านทางเฟสบุ๊ค เราไม่ได้ส่งข่าวให้เขาฝ่ายเดียว เขาก็ส่งกำลังใจมาให้พวกเราด้วย เมื่อวานมีสารจากเพื่อนเราที่แม้หลายคนไม่รู้จัก แต่ก็ไม่ใช่คนแปลกหน้า เพราะธรรมยาตราไม่มีคนแปลกหน้ามีแต่มิตรที่เพิ่งรู้จัก เขาเขียนกลอนเป็นกำลังใจ และอาจจะเป็นกำลังความคิดให้กับพวกเราด้วย

มาฝึกทุกข์ฝึกทนฝึกฝนจิต
เพียงเสี้ยวนิดในชีวิตที่ยากเข็ญ
เกิดเป็นคนใครจะพ้นทุกข์ลำเค็ญ
ทุกข์ให้เป็นทุกข์ให้สู้ให้รู้เอา
ทุกข์เป็นทีมเป็นทุกข์ที่สุขนัก
มีเพื่อนรักมากมายอายใครเขา
ชีวิตจริงทุกข์ลำพังยังรอเรา
รู้จักเจ้าในวันนี้โชคดีจริง


เขาเขียนว่า “ทุกข์เป็นทีมเป็นทุกข์ที่สุขนัก” คนเราถ้าทุกข์คนเดียวก็จะหน้าดำคร่ำเครียด แต่เวลาทุกข์เป็นทีมอย่างน้อยเราก็อุ่นใจที่มีคนอื่นเป็นเพื่อนร่วมทุกข์ด้วย เหมือนคนที่กรุงเทพฯ มีความทุกข์น้อยลงเมื่อได้ฟัง จส.๑๐๐ เพราะเห็นว่าคนอื่นเขาก็รถติดเหมือนเรา อันนี้เป็นธรรมชาติของมนุษย์ที่เมื่อเรารู้ว่ามีคนที่ร่วมทุกข์กับเรา จะเกิดความรู้สึกใกล้ชิดและกลมเกลียวกันมากขึ้น พวกเราที่เคยไปค่ายอาสาพัฒนาพอเสร็จค่าย จะรักกันมาก ตัวอาตมาเองเคยไปเข้าค่ายที่ขอนแก่น อำเภอสีชมพู เป็นค่ายที่โหดมาก เมื่อปี ๑๖ หลายคนยังไม่เกิดด้วยซ้ำ สมัยนั้นชนบทไทยนับว่ากันดารจริงๆ คนที่อยู่รุ่นเดียวกับอาตมาจะนึกถึงหนังเรื่อง “หนองหมาว้อ” คือสภาพของหมู่บ้านยากจนกันดาร แม้แต่น้ำฝนก็มีน้อยมาก ต้องใช้น้ำจากบ่อที่ขุดตามทุ่งนา เขาเรียกน้ำสร้าง น้ำในบ่อสีขุ่นขาว เหมือนกับเวลาเรากินนมเสร็จแล้วเติมน้ำเปล่าลงไป น้ำจะขุ่นๆ ขาวๆ คล้ายๆ กัน กว่าจะทำใจกินน้ำอย่างนี้ได้ก็หลายวัน แต่พอกินไปแล้วก็อร่อยเหมือนกัน น้ำแบบนี้มีรสชาติไม่เหมือนใคร

ตอนนั้นเวลาจะอาบน้ำก็ต้องเดินประมาณครึ่งกิโลหรือเกือบกิโล ขนน้ำมาจากบ่อที่อยู่ไกล แดดก็ร้อน อยู่ค่าย ๓ อาทิตย์ ผู้คนทะเลาะกันเรื่องแย่งเนื้อแย่งไก่กัน เพราะอาหารมีแต่วิญญาณหมู วิญญาณไก่เป็นอาหารประจำ แต่สุดท้ายก็รักกัน ทุกวันนี้ก็ยังคบหากันอยู่ และนัดกันไปเยี่ยมหมู่บ้านที่เคยไปออกค่าย ล่าสุดเพิ่งไปเมื่อ ๕ ปีก่อน กลับไปเยี่ยมเป็นระยะ ๆ เพราะมีความผูกพัน นั่นเป็นเพราะเราทุกข์เป็นทีม จึงมีความรักใคร่กลมเกลียวกัน หลายคนที่เดินธรรมยาตราจะรู้สึกเช่นเดียวกัน เมื่อมีธรรมยาตราอีก ก็อยากกลับมาเยี่ยมเยือนอีกเพราะมีความผูกพัน

บทกวีที่เพื่อนเราส่งมายังมีที่น่าสนใจอีกหลายประเด็น เธอบอกว่า “เกิดเป็นคนใครจะพ้นทุกข์ลำเค็ญ ทุกข์ให้เป็นทุกข์ให้สู้ให้รู้เอา” “ทุกข์ให้เป็น”หมายความว่าอย่างไร พูดอย่างสั้นๆ ตามสำนวนของหลวงพ่อคำเขียนคือทุกข์อย่างผู้รู้ ไม่ใช่ทุกข์อย่างผู้เป็น ถ้าทุกข์อย่างผู้เป็นแสดงว่าทุกข์ไม่เป็น ทุกข์อย่างผู้รู้ก็คือว่าเห็นทุกข์โดยไม่เป็นผู้ทุกข์ หรือเดินโดยใจไม่ทุกข์ไปกับกาย ส่วนใหญ่เราไม่ค่อยเห็นทุกข์กันเท่าไหร่ เมื่อทุกข์เกิดขึ้นเราก็เป็นผู้ทุกข์เลย เกิดความรู้สึกว่ากูทุกข์ กูเจ็บ กูปวด แทนที่จะเห็นว่า มันเป็นกายที่ปวด มันเป็นเท้าที่ปวด เราไม่ค่อยเห็นกันอย่างนั้น แต่ถ้าเราเห็น ความทุกข์จะเบาลง เพราะมันเป็นเรื่องของกาย ไม่ใช่เป็นเรื่องของเรา เมื่อมีเราเมื่อไหร่ ก็ทุกข์เมื่อนั้น หรือมีกูเมื่อไหร่ก็ทุกข์เมื่อนั้น แต่ถ้าไม่มีกู ไม่มีเรา มีแต่กายที่ทุกข์ มีแต่เท้าที่ทุกข์ ให้เป็นเรื่องของกายไป ไม่ใช่เราไม่ใช่กู

ตรงนี้อาจจะเข้าใจยากสำหรับผู้ที่ไม่เคยปฏิบัติหรือไม่เคยเจริญสติ หรือว่าทำแบบแผ่วๆ แต่เราก็สามารถฝึกได้ที่นี่ อย่าลืมว่าคนเราถึงอย่างไรก็หนีทุกข์ไม่พ้น เขาเขียนว่า “เกิดเป็นคนใครจะพ้นทุกข์ลำเค็ญ” ไม่มีใครที่จะหนีทุกข์ได้ เพราะฉะนั้นเราต้องเตรียมใจ ต้องพร้อมที่จะทุกข์ให้เป็น สิ่งใดที่เราหนีไม่ได้ เราต้องเตรียมใจรับมัน จะให้ดีกว่านั้น ก็รับมาเป็นเพื่อนเสียเลย ศัตรูนั้น ถ้าเอาชนะไม่ได้ก็ต้องรับมาเป็นเพื่อน ความทุกข์ก็เช่นกัน เราก็ต้องรู้จักเอามาเป็นเพื่อน คือสามารถจะอยู่ร่วมกันได้ หรือสามารถหาประโยชน์จากเขาเสมือนครูก็ได้ ใครที่สามารถเอาทุกข์มาเป็นครูได้เรียกว่าทุกข์เป็น ความทุกข์สามารถทำให้เราเข้มแข็ง หรือยิ่งกว่านั้นคือทำให้เราเกิดปัญญา

คนเราจะพ้นทุกข์ได้ก็ต้องรู้จักทุกข์ ถ้าเรารู้จักทุกข์แล้วจะพ้นทุกข์ได้ แต่ถ้าเราไม่รู้จักทุกข์ก็ไม่มีทางที่จะเกิดปัญญาพาใจให้พ้นทุกข์ได้เลย แล้วเราจะรู้จักทุกข์ได้อย่างไร ก็ต้องเจอทุกข์บ่อยๆ เหมือนเราเล่นฟุตบอล เราเจอคู่ต่อสู้ที่เก่งและแกร่งมาก วิธีที่เราจะเอาชนะทีมนี้ได้คือต้องเล่นกับเขาบ่อยๆ เล่นบ่อยๆ จนรู้ทางและรู้จุดอ่อนของเขา ความทุกข์ไม่ว่าจะมีจุดแข็งแค่ไหนก็ต้องมีจุดอ่อนที่เราสามารถจะรู้ได้ หรือสามารถจะรู้ทางกันได้ เมื่อเรารู้ทางแล้วก็สามารถเอาชนะได้ อันนี้เป็นเรื่องที่ต้องใช้ปัญญา ใหม่ๆ ก็ต้องยอมแพ้ สู้เขาไม่ได้ก็แพ้ไป เมื่อแพ้แล้วก็ไม่ได้คร่ำครวญ แต่มาใคร่ครวญว่าแพ้เพราะอะไร จนกระทั่งรู้ว่าเป็นเพราะเรามีจุดอ่อนอย่างนี้ ๆ และใคร่ครวญจนเห็นจุดอ่อนของเขาด้วย ความทุกข์ก็มีจุดอ่อน ถ้าเรารู้จักจุดอ่อนของมัน เราก็สามารถจัดการเป็นนายความทุกข์ ไม่ใช่เป็นทาสของความทุกข์

หลวงพ่อคำเขียนอุปมาเหมือนกับช้างหรือควาย ตัวมันใหญ่ แรงมันเยอะมาก มนุษย์เราสู้ไม่ได้เลยถ้าพูดถึงพละกำลัง แต่ทำไมมนุษย์เราถึงสามารถล่ามควายได้ ทำไมเราถึงสามารถควบคุมช้างได้ ช้างยอมให้เราขึ้นไปอยู่บนหลังและสามารถควบคุมมันได้เพราะเหตุใด ควายก็มีจุดอ่อนตรงจมูก ถ้าเอาเชือกสนตะพายได้มันก็อยู่ในอำนาจของเรา ช้างก็มีจุดอ่อนเหมือนกัน เพราะฉะนั้นสิ่งที่น่ากลัวล้วนมีจุดอ่อน ความทุกข์ก็มีจุดอ่อน จุดอ่อนอยู่ที่ไหน จุดอ่อนอยู่ตรงที่ว่าถ้าเรารู้ทุกข์เมื่อไหร่มันก็หมดฤทธิ์พิษสงทันที มันพ่ายแพ้ต่ออาการรู้ เหมือนกับโจรกำลังจะเข้าบ้าน ถ้าเจ้าบ้านเห็นโจร โจรก็หนีกระเจิง ความทุกข์มันมีจุดอ่อนอย่างนี้เหมือนกัน
เพราะฉะนั้นขอให้ถือโอกาสนี้เป็นการฝึกสติ ฝึกจิต นี้คือสาเหตุที่ธรรมยาตราเป็นการเดินหน้าเข้าหาทุกข์ ธรรมยาตราในแง่หนึ่งแปลว่ายาตราเข้าหาธรรม แต่จะยาตราเข้าหาธรรมได้ ก็ต้องเดินหน้าเข้าหาทุกข์ด้วย เพราะในทุกข์ก็มีธรรมที่รอการค้นพบจากเรา และในทุกข์ก็มีความสุขด้วย อย่างที่พูดว่าถ้าทุกข์เป็นทีมก็สุขได้ แม้จะลำบาก นอนกลางดิน กินกลางทราย ก็สุขได้ อีกทั้งยังประทับแน่นในใจ จดจำได้ไม่ลืมแม้ผ่านไปเป็นสิบปี ในอนาคตเมื่อเรานึกถึงวันนี้เชื่อว่าหลายคนจะยิ้มแย้มกับประสบการณ์ในวันนี้ แม้ลำบากเหลือเกินแต่ก็มีความหอมหวานที่นึกถึงเมื่อไหร่ก็อดยิ้มและปิติไม่ได้ที่เราผ่านเหตุการณ์นี้มาได้ เพราะฉะนั้นพวกเราอย่ากลัวทุกข์ ทุกข์ไม่ได้มีไว้ให้คร่ำครวญหรือโวยวาย ทุกข์มีไว้ให้ใคร่ครวญ ทุกข์มีไว้เพื่อฝึกให้เราเข้มแข็ง แต่จะทำอย่างนั้นได้ต้องมีสติ โดยเฉพาะการหมั่นรู้ใจดูใจของเรา

 

(ต่อ)

คนเรามักจะมองออกไปนอกตัว ซึ่งบ่อยครั้งก็จำเป็นเพราะความทุกข์ของคนเรามักจะมาจากสิ่งภายนอก ธรรมชาติจึงให้อายตนะมาถึง ๕ อย่างเพื่อให้เรารอดพ้นจากอันตราย ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กายสัมผัส แต่ขณะเดียวกันมันก็เป็นจุดอ่อนที่ทำให้เราเผลอได้ มีเรื่องเล่าว่ามีหัวขโมยกับเศรษฐี บังเอิญต้องมานอนพักค้างแรมในโรงเตี๊ยมเดียวกันอยู่หลายวัน ช่วงนั้นมีงานจาริกแสวงบุญ ทั้งสองคนหาที่พักไม่ได้เลยต้องมานอนอยู่ในห้องเดียวกัน หัวขโมยก็เล็งเอาทรัพย์จากเศรษฐี ทุกเย็นเมื่อถึงเวลาอาหาร หัวขโมยจะออกอุบาย บอกเศรษฐีว่าคุณลงไปกินอาหารก่อนนะ ผมขออาบน้ำก่อน พอเศรษฐีลงไปกินอาหาร หัวขโมยก็จะออกมาจากห้องน้ำและเริ่มค้นกระเป๋าของเศรษฐี รวมทั้งค้นใต้เตียง ใต้หมอน ของเศรษฐี เพราะเชื่อแน่ว่าเศรษฐีต้องซ่อนเงินเอาไว้ เนื่องจากเศรษฐีใส่ชุดลำลองออกไป ไม่น่าจะพกเงินไปได้ แต่หัวขโมยก็ไม่เจอเงิน

วันรุ่งขึ้นก็ใช้อุบายเดียวกันนี้ เศรษฐีว่าง่าย ลงไปกินอาหาร ส่วนขโมยก็ลงมือค้นหาเงินของเศรษฐีอีก ทำอย่างนี้อยู่ ๓ วันไม่เจอเงินเลย จึงกลัดกลุ้มใจว่าเป็นไปได้อย่างไร เศรษฐีก็ไม่ได้เอาเงินลงไป เมื่อเศรษฐีจะออกจากโรงเรียน ขโมย จึงถามเศรษฐีตรง ๆ ว่า ช่วยบอกทีเถอะว่าคุณเอาเงินไปซ่อนไว้ที่ไหน พร้อมกันนั้นก็สารภาพว่าตัวเองเป็นหัวขโมย อยากจะรู้จริง ๆ เศรษฐีก็เฉลยว่า “ตอนคุณเข้าห้องน้ำ ผมก็เอาเงินไปไว้ใต้หมอนของคุณ”

คำตอบของเศรษฐีเป็นสิ่งที่ขโมยไม่เคยคิดมาก่อน ขโมยค้นทุกจุดเลยนะ แต่จุดเดียวที่ลืมค้นก็คือใต้หมอนใต้เตียงของตัว เป็นเพราะอะไร มันสะท้อนธรรมชาติของคนเรา คือเรามักจะมองข้ามสิ่งใกล้ตัว ยิ่งใกล้ตัวที่สุดก็ยิ่งมองข้าม สิ่งที่อยู่ใกล้ตัวไม่ได้หมายถึงสิ่งของหรือคนที่อยู่ใกล้ตัวเท่านั้นแต่ยังรวมถึงสิ่งที่อยู่ในตัวด้วย และสิ่งที่ใกล้ตัวเราที่สุดก็คือจิตใจ คนเรามักมองข้ามจิตใจของตัวเอง ดังนั้นเวลาเรามีความทุกข์ เราจะมองไปที่ภายนอกว่าเป็นตัวการทำให้เราทุกข์ แต่เราไม่ค่อยหันมาดูใจของเราเท่าไร ว่าใจของเราต่างหากที่เป็นตัวการ เวลาเราปวด เวลาเราเจ็บ เราก็จะโทษสิ่งภายนอก โทษถนน โทษแดด โทษคนที่อยู่ข้างๆ โทษคนที่อยู่ข้างหน้า แต่เราลืมดูใจของเราที่กำลังบ่น งอแง โวยวาย หงุดหงิด ใจอย่างนี้ต่างหาก ที่ทำให้คนเราทุกข์มากกว่าอย่างอื่น

เวลามีอะไรมากระทบใจ หรือกระทบกาย ไม่ใช่ว่าเราทุกข์ทันที มันจะมีข้อต่อตรงกลางที่เป็นสะพานให้ความทุกข์เข้ามาถึงใจ เวลาเจอแดด เจอฝน เจอเสียงดัง เราไม่ได้ทุกข์ทันที มันต้องผ่านข้อกลางหรือสะพานก่อน ข้อกลางหรือสะพานนั้นคืออะไร ถ้าพูดอย่างง่ายๆ คือความหลงลืม ความไม่มีสติ เมื่อไม่มีสติ เวลามีอะไรมากระทบมันก็แล่นตรงไปถึงใจทันที ทำให้ทุกข์

เคยเล่าเรื่องหลวงปู่บุดดา ถาวโรแล้ว มีเสียงดังจากห้องข้างเคียง ทำให้ลูกศิษย์รำคาญ หงุดหงิด เพราะรบกวนหลวงพ่อที่กำลังจำวัด ลูกศิษย์จึงบ่นออกมาว่า เดินเสียงดังจัง หลวงพ่อแม้จะหลับแต่ก็ได้ยิน จึงพูดเบา ๆ ว่า “เขาเดินของเขาอยู่ดีๆ เราเอาหูไปรองเกี๊ยะเขาเอง” เราเอาหูไปรองเกี๊ยะเขาเพราะอะไรเพราะเราไม่มีสติ เมื่อเสียงเกี๊ยะมากระทบหู เราไม่ได้ทุกข์ทันที มันต้องมีความหลงลืมเกิดขึ้นก่อน ความทุกข์ถึงจะเดินไปถึงใจได้ แต่ถ้าเรามีสติ ก็เหมือนกับเรากำลังชักสะพานออก เหมือนกับว่าข้อตรงกลางมันหลุด เสียงที่มากระทบก็ไม่สามารถกระเทือนไปถึงใจได้ เมื่อสะพานถูกชักออกแล้ว มันก็ไม่สามารถเข้ามาถึงใจได้

สตินั้นสำคัญมาก สติก็คือใจของเรานี่แหละ เราต้องหัดมาดูใจของเรา แล้วชีวิตเราจะง่ายขึ้น จะทุกข์น้อยลง การดูใจเป็นสิ่งที่ทำกันได้ ฝึกฝนกันได้แม้แต่เด็กๆ มีเด็กชายคนหนึ่งชื่อปลาวาฬอายุแค่ ๔ ขวบ วันหนึ่งถูกแม่ดุ ธรรมดาเด็กเวลาถูกแม่ดุก็มักเถียงแม่หรือแสดงอาการฮึดฮัด แต่ปลาวาฬไม่ทำอย่างนั้น พอถูกแม่ดุ ปลาวาฬก็เดินออกไปทันที แม่สงสัย ถามปลาวาฬว่าจะไปไหน ปลาวาฬตอบว่า “ไปสงบสติอารมณ์”

ปลาวาฬรู้ดีว่าตอนนี้กำลังอารมณ์ไม่ดี ถ้าคนปกติเมื่ออารมณ์เสีย ก็ไม่คอยรู้หรอกว่าอารมณ์เสีย คิดแต่จะระบายอารมณ์ใส่คนอื่น เช่นระบายใส่แม่ แต่ปลาวาฬรู้ว่าตอนนี้ใจกำลังโกรธ และรู้ด้วยว่าความโกรธไม่ดี ก็เลยเดินหนีเพื่อไปสงบสติอารมณ์ แสดงว่าเขาเห็นแล้วว่าตัวการอยู่ที่ใจ ความโกรธนั่นแหละที่ทำให้ใจทุกข์ ก็เลยพยายามจัดการที่ใจของตน แทนที่จะไปโวยวายใส่แม่

น้องไอซ์อายุประมาณ ๔ - ๕ ขวบวิ่งไปชนประตูกระจกอย่างแรง เสียงดังไปถึงหูของแม่ที่กำลังทำครัวอยู่ แม่ตกใจรีบวิ่งไปหาลูก พอจะเข้าไปโอบกอดปลอบใจน้องไอซ์ น้องไอซ์กลับบอกว่า “แม่ไม่ต้องๆ น้องไอซ์นั่งสมาธิก่อน เดี๋ยวก็หาย” ธรรมดาเด็กหรือผู้ใหญ่ก็ตามเวลาเดินหรือวิ่งชนกระจก อย่างแรกที่เรามักทำคือโวยวายว่า ใครปิดประตูอย่างนี้ โทษคนโน้นโทษคนนี้ แล้วก็ระบายความโกรธ หากไม่รู้จะระบายใส่ใคร ก็ระบายใส่กระจก อาจจะเตะกระจกให้หายแค้น แต่น้องไอซ์ไม่ได้ทำอย่างนั้น กลับนั่งสมาธิ เพราะรู้ว่าถ้าทำสมาธิแล้วความปวดจะทุเลาลง

เด็กเขารู้ได้ แม้อายุไม่กี่ขวบ เขาก็รู้ว่าเวลาปวดขึ้นมา ถ้านั่งสมาธิก็หายหรือบรรเทาได้ เด็กอาจจะรู้ด้วยซ้ำว่าเวลาปวดกายแล้ว มันยังปวดใจ ทำให้เกิดโทสะขึ้นมา ซึ่งซ้ำเติมให้ความปวดกายรุนแรงขึ้น น้องไอซ์อาจจะรู้ว่าถ้านั่งสมาธิแล้วจะช่วยระงับใจไม่ให้เกิดโทสะ ซึ่งทำให้ความทุกข์กายลดลง หรือเขาอาจจะเห็นด้วยว่าถ้านั่งสมาธิแล้วทุกข์กายก็จะเบาลงด้วย นี่เป็นสิ่งที่ฝึกกันได้ ถ้าพ่อแม่ฉลาด ก็ฝึกให้ลูกรู้อย่างนี้ได้

แต่พวกเราหลายคนโตแล้ว ก็ต้องฝึกเอง ทำอย่างไร ก็ต้องมาฝึกกันแบบนี้ ใช้ทุกอย่างที่เกิดขึ้นให้เป็นประโยชน์ ไม่มีใครอยากจะมาเจอความทุกข์ แต่ว่าเมื่อทุกข์เกิดขึ้นแล้วก็ต้องรู้จักใช้ให้เป็นประโยชน์ เช่น ใช้เป็นเครื่องฝึกสติ อย่างนี้เรียกว่าทุกข์เป็น ถ้าทุกข์ไม่เป็นก็แย่ พวกเราจึงอย่าไปกลัวความทุกข์ อย่าไปกลัวความยากลำบาก

เด็กสมัยนี้ไม่เข้าใจว่าทำไมต้องลำบากด้วย ทำไมต้องอยู่แบบเรียบง่าย ทำไมไม่อยู่แบบหรูหรา เราก็มีกินมีใช้ ทำไมไม่กินให้มันเต็มที่ สนุกให้มันเต็มที่ คำตอบก็คือ เพราะมันจะทำให้เราอ่อนแอ ทำให้เราประมาท ทำให้เราติดสบายจนกระทั่งกลายเป็นทาสของความสบาย พอไม่มีความสบายก็จะเป็นทุกข์ กลายเป็นคนทุกข์ง่าย สุขยาก เพราะได้เท่าไหร่ก็ไม่พอ สบายเท่าไหร่ก็ไม่พอ นี่คือธรรมชาติของความสะดวกสบาย คือมันไม่มีขีดจำกัด มันต้องการเรื่อยๆ ไม่เคยเกิดความรู้สึกพอสักที แต่ถ้าเราฝึกใจให้มีสติเราก็จะรู้ว่าเมื่อไหร่ควรพอ เมื่อไหร่ควรหยุด เราจะรับมือกับสิ่งต่างๆ ได้ กลายเป็นคนสุขง่าย ทุกข์ยาก

ธรรมยาตราดำเนินมาเป็นวันที่ ๖ แล้ว อีกไม่นานก็จะถึงที่หมาย มีโอกาสเหลือไม่มากที่เราจะฝึกตัวเอง ใครที่ยังทุกข์ใจเพราะความลำบากก็ลองดูใจของตัวเองไปเรื่อย ๆ ใครที่รู้สึกว่าปรับตัวได้แล้วก็ลองเพิ่มความลำบากให้มากขึ้นอีกหน่อย เช่นคนที่เคยซื้อขนมกินตามใจปากระหว่างทางหรือเมื่อมาถึงที่พัก ลองตั้งจิตว่าเราจะไม่ใช้เงินตลอด ๒ วันนี้จนถึงวันที่ ๘ การตั้งจิตแบบนี้เราเรียกว่าอธิษฐาน อธิษฐานไม่ได้แปลว่าขอ เดี๋ยวนี้คนไทยเข้าใจว่าอธิษฐานแปลว่าขอ เลยขอกันใหญ่เลย อธิษฐานแปลว่าตั้งจิตมั่นที่จะทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง โดยไม่วอกแวก ลองอธิษฐานว่าจะไม่ใช้เงินตลอด ๒ วันนี้จนกว่าจะถึงที่หมาย ลองดูว่าเราจะตายไหม ส่วนคนที่เริ่มปรับตัวกับความร้อนได้ลองถอดหมวกดู ลองถอดผ้าคลุมดู ใครที่ทำอย่างนี้อยู่แล้วก็ลองถอดรองเท้าดู มันเป็นการฝึกนะ ฝึกหลายอย่าง รวมทั้งฝึกความกล้าด้วย

การถอดรองเท้าก็ต้องอาศัยความกล้า แต่ว่าก็ต้องระวังให้ดี เพราะว่าถอดไปแล้วอาจเกิดความหลงตัวลืมตน ว่าฉันแน่กว่า ฉันเก่งกว่าคนที่ใส่รองเท้า อาจจะเหมือนกับบางคนที่กินเจแล้วก็คิดว่าตนประเสริฐกว่าคนไม่กินเจ ถ้าทำอย่างนี้แทนที่จะเป็นการลดการละตัวตนก็จะกลายเป็นการเพิ่มตัวตน เพิ่มมานะ เพิ่มกิเลส เพิ่มมานะคือการถือตัวว่าเหนือกว่า เก่งกว่า ดีกว่า ขอให้เตือนใจตัวเองว่า เราถอดรองเท้าไม่ใช่เพื่ออวดใคร ไม่ใช่เพื่อแข่งกับใคร แต่เพื่อทวนกระแสกิเลส แต่ถ้าเราคิดว่าเราเหนือเขา เราก็กำลังโดนกิเลสเล่นงาน แล้ว ถ้ารู้สึกว่าเราไม่ไหวก็ใส่รองเท้าได้ คนใส่รองเท้าต้องใช้ความกล้าถึงจะถอดรองเท้าได้ ส่วนคนถอดรองเท้าก็ต้องใช้ความกล้าถึงจะใส่รองเท้าได้ เพราะว่ากลัวเสียหน้าใช่ไหมถ้ากลับมาใส่รองเท้า ถ้าคิดอย่านี้แสดงว่ากิเลสเล่นงานเราแล้ว เรากลัวเสียหน้าก็ไม่ถูก และอย่าไปกลัวแพ้ บางคนตั้งเกณฑ์ไว้ว่าชนะคือถอดรองเท้าตลอด แพ้คือใส่รองเท้า การใส่รองเท้าไม่ใช่ความพ่ายแพ้ หรือถึงจะเป็นความพ่ายแพ้ก็ไม่เสียหาย เพราะเราต้องเรียนรู้ที่จะอยู่กับความพ่ายแพ้ให้ได้ด้วย เพราะชีวิตมันไม่ได้มีแค่ชนะอย่างเดียว

เมื่อคนเราอยู่กับความพ่ายแพ้ไม่ได้ ประการแรก จะเป็นคนที่ไม่กล้าทำอะไรเลย หลายคนไม่กล้าทำอะไรเพราะกลัวแพ้ แต่ถ้าเราไม่กลัวแพ้ เราก็จะกล้าทำ อย่างที่บอกไว้แล้วว่าชนะหรือแพ้ สำเร็จหรือล้มเหลวไม่สำคัญ ข้อสำคัญอยู่ที่ว่าทำให้เต็มที่ ทำความเพียรให้เต็มที่ จะเดินถึงหรือไม่ถึงที่หมายไม่เป็นไรขอให้ทำเต็มที่แล้วกัน

ประการที่ ๒ กลายเป็นคนที่ชอบแข่งกับคนตลอดเวลา จนกระทั่งกลายเป็นคนน่ารังเกียจ น่าระอา ทุกวันนี้มีคนแบบนี้อยู่มาก คือทำอะไรฉันต้องเป็นเบอร์ ๑ ตลอดเวลา คนอื่นวิจารณ์ไม่ได้ ตำหนิไม่ได้ เสนอแนะไม่ได้ หลายคนเป็นคนเก่ง แต่ว่าเป็นคนที่น่าเบื่อ น่าระอามาก เพราะเขาไม่สามารถยอมรับความจริงได้ว่าชีวิตนี้มันเหมือนกีฬาคือมีแพ้มีชนะ การยอมรับความพ่ายแพ้ได้ต้องอาศัยความกล้า ไม่กลัวเสียหน้า ทำผิดทำพลาดก็ยอมรับ เราต้องกล้าทำสิ่งเหล่านี้ด้วย รวมทั้งกล้าขอโทษ บางคนคิดว่าการขอโทษเป็นความพ่ายแพ้ แต่แม้จะเป็นความพ่ายแพ้ก็ไม่น่าเสียหายอะไร การกล้าขอโทษมันช่วยลดอัตตาไปได้เยอะ การขอโทษเป็นความกล้าไม่ใช่เป็นความอ่อนแอ

รายการเมื่อคืนวานนี้ก็ทำให้เราเห็นว่าต้องใช้ความกล้าเหมือนกัน แม้ผู้ที่เราขอโทษจะเป็นบิดาบังเกิดเกล้า ก็ต้องอาศัยความกล้าในการกล่าวคำในใจ ตอนที่อาตมาจะขอโทษพ่อต้องรวบรวมความกล้ามาก ก่อนหน้านั้นมีปากเสียงกันอย่างรุนแรง อาตมาก็รู้สึกว่าตัวเองผิด ตอนนั้นยังไม่บวช รวบรวมความกล้าไปขอโทษพ่อ เมื่อขอโทษแล้วรู้สึกโล่งอกสบายใจมาก กิเลสหรือมานะฝ่อลงไปเลย พอเราขอโทษแล้วมันก็เลิกอาละวาดอย่างน้อยก็ชั่วขณะหนึ่ง

เราต้องกล้าสู้กับกิเลส สู้กับมานะ ด้วยการทำในสิ่งที่ไม่ชอบ ไม่ว่าจะเป็นการขอโทษหรือการเปลี่ยนมาทำสิ่งที่ทางโลกอาจจะมองว่าเป็นความอ่อนแอ แต่ว่ามันเกิดจากความเข้มแข็งของใจเรา อันนี้ก็ขอฝากเป็นการบ้าน วันนี้ วันพรุ่งนี้ และวันมะรืน ลองท้าทายตัวเองให้ลองทำในสิ่งที่ยากขึ้นสำหรับคนที่ปรับตัวได้แล้ว สำหรับคนที่ยังปรับตัวไม่ได้ ก็ไม่เป็นไร ทำต่อไป แล้วอย่าลืมว่าไม่ว่าจะท้อแค่ไหนก็ขอให้สู้ ท้อหลายครั้งแต่ไม่เลิก ดีกว่าท้อครั้งเดียวแล้วเลิก
:- https://visalo.org/article/dhammayatra5212.htm

 

เล็กน้อยแต่ไม่จิ๊บจ๊อย
รินใจ
มนุษย์กับลิงชิมแปนซี ต่างกันแค่ไหน ?
แม้เรากับชิมแปนซีมีกำเนิดจากบรรพบุรุษเดียวกัน แต่ความแตกต่างนั้นมีมากมายทีเดียว ไม่ว่าส่วนสูง รูปร่าง ทรวดทรง นิสัยใจคอ และพฤติกรรม


แต่เมื่อสำรวจลงไปถึงเซลแล้วเอายีนของเรากับชิมแปนซีมาเทียบกันดู ปรากฏว่า มีความคล้ายคลึงกันถึง ๙๘.๘ %
ไม่น่าเชื่อว่ายีนที่แตกต่างเพียง ๑.๒% จะหมายถึงขนที่ขึ้นดกทั้งตัว มือที่ยาวเกือบจรดพื้น สมองที่เล็กลง อัณฑะขนาดใหญ่ กล่องเสียงที่เปล่งเสียงได้จำกัด รวมถึงความแคล่วคล่องในการปีนป่ายต้นไม้ และการเดินสี่ขา

แต่นั่นยังเทียบไม่ได้กับความแตกต่างระหว่างเรากับหนู มนุษย์กับหนูดูเหมือนจะมีความเหมือนกันเพียงไม่กี่อย่าง ได้แก่ การเป็นสัตว์เลือดอุ่น เลี้ยงลูกด้วยนม ที่เหลือนอกนั้นไม่เหมือนกันเลย แต่เชื่อหรือไม่ว่า หนูมียีนเหมือนกับเราถึง ๙๗.๕% !

ไม่น่าเชื่อว่า ยีนแค่ ๒.๕% จะสามารถทำให้เรากับหนูแตกต่างกันราวฟ้ากับดิน

สิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ นั้นบางครั้งก็มีความสำคัญอย่างยิ่ง สามารถก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงหรือความแตกต่างได้อย่างมากมาย

ในโลกธรรมชาตินั้น สิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ นั้นอาจมีผลมากมายอย่างที่นึกไม่ถึง ความเปลี่ยนแปลงเพียงเล็กน้อยในเซลหรือตัวอ่อนอาจส่งผลให้เกิดคนที่ฉลาดและแข็งแรงหรือคนที่ปัญญาอ่อนและอมโรคก็ได้

ในชีวิตของคนเราก็เช่นเดียวกัน สิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ นั้นก็มีความสำคัญเช่นกัน มันอาจส่งผลสะเทือนอย่างมหาศาล ชนิดที่เปลี่ยนแปลงชีวิตของคนได้

อาร์คบิชอปเดสมอนด์ ตูตู เป็นบุคคลที่มีชื่อเสียงก้องโลกในฐานะผู้นำการต่อสู้กับลัทธิเหยียดผิวในอาฟริกาใต้ด้วยสันติวิธี จนได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ และภายหลังเป็นผู้สร้างสมานฉันท์ระหว่างคนขาวกับคนดำในยุคประธานาธิบดีเมนเดลลา

ท่านเล่าว่ามีเหตุการณ์หนึ่งซึ่งประทับแน่นในจิตใจของท่านตั้งแต่ยังเด็ก ตอนนั้นท่านยืนอยู่กับแม่หน้าบ้านพัก มีคนขาวคนหนึ่งซึ่งเป็นบาทหลวงเดินผ่านมา เมื่อเห็นแม่ยืนอยู่บาทหลวงก็เปิดหมวกเป็นการทักทาย ท่านตะลึงที่เห็นภาพนั้นเพราะนึกไม่ถึงว่าบุคคลที่มีสถานภาพสูงอย่างบาทหลวงผู้นั้นจะเปิดหมวกให้แก่หญิงผิวดำซึ่งไร้การศึกษาและมีสถานะที่ต่ำต้อย ภาพที่เห็นนั้นมีอิทธิพลต่อท่านมาก เพราะทำให้ท่านตระหนักว่าคนผิวดำนั้นก็มีศักดิ์ศรีและมีคุณค่าในสายตาของพระเจ้าและในสายตาของคนขาวผู้นั้น ทัศนะดังกล่าวมีอิทธิพลผลักดันให้ท่านอุทิศตนในการการต่อสู้เพื่อความเสมอภาคระหว่างผิว ขณะเดียวกันก็ช่วยให้ท่านไม่รังเกียจคนขาว

การเปิดหมวกเพื่อทักทายกัน สำหรับบาทหลวงผู้นั้นเป็นเพียงเหตุการณ์เล็ก ๆ ที่แสนธรรมดาสามัญและกินเวลาเพียงไม่กี่วินาที แต่สามารถส่งผลสะเทือนให้แก่เด็กคนหนึ่ง จนถึงกับเปลี่ยนแปลงชีวิตของเขา และนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในระดับประเทศได้

น้ำใจหรือความดีเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่แสดงต่อกัน จึงเป็นสิ่งที่มิอาจดูแคลนได้ ในชีวิตของคนเรา ไม่ว่าเป็นคนสำคัญระดับโลกหรือคนธรรมดา มักเต็มไปด้วยเรื่องราวที่น่าประทับใจเกี่ยวกับความดีของผู้คนซึ่งแม้จะไม่ใช่การกระทำที่ใหญ่โต แต่มีอิทธิพลต่อชีวิตของเรา อาจเป็นคนบางคนที่คืนกระเป๋าที่หล่นหายให้เรา หรือแสดงความใส่ใจและไว้ใจทั้ง ๆ ที่เราเป็นเด็กหรือผู้น้อย ฯลฯ

ในทำนองเดียวกัน ท่าทีเมินเฉย หรือคำพูดที่แข็งกระด้าง เย็นชา แม้ในเรื่องที่ไม่สลักสำคัญ หรือเพียงชั่วประเดี๋ยวเดียว ก็อาจประทับแน่นในจิตใจของบางคน จนส่งผลต่อความสัมพันธ์กับผู้อื่นได้ พ่อที่ง่วนกับงาน จนไม่สนใจว่าลูกกำลังพูดอะไรกับตน อาจทำให้ลูกไม่กล้าบอกความในใจกับพ่อไปจนตลอดชีวิตเลยก็ได้ เช่นเดียวกัน คนที่ทักทายกับเพื่อนทุกคน แต่มองข้ามคนหนึ่งไป อาจทำให้เกิดความเหินห่างหมางเมินไปเลยก็ได้

ในความสัมพันธ์กับผู้คนนั้น สิ่งเล็กน้อยนับว่ามีความสำคัญอย่างยิ่ง จึงควรให้ความใส่ใจ ไม่พึงมองข้ามหรือดูแคลน โดยเฉพาะความดี มีน้ำใจและการให้เกียรติกัน เราอาจไม่มีทางรู้เลยว่าสิ่งดี ๆ ที่เราทำไปนั้นมีความสำคัญเพียงใด โดยเฉพาะเมื่อเราทำจนเป็นเรื่องธรรมดาสามัญ แต่มันอาจมีความหมายต่อคนหลายคนจนก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ในชีวิตของเขาได้

อย่าประมาทความดีแม้เพียงเล็กน้อย เพราะอาจมีอานิสงส์มหาศาล ในทำนองเดียวกันความชั่วแม้เพียงเล็กน้อย ก็อย่าดูแคลน เพราะอาจก่อผลเสียอันยิ่งใหญ่ได้

:- https://visalo.org/article/kidFamily254812.htm

 

อยู่ดี ชีวียืนยาว
พระไพศาล วิสาโล
การมีอายุยืนเป็นยอดปรารถนาอย่างหนึ่งของผู้คน “อายุ วรรณะ สุขะ พละ” จึงเป็นพรที่ใคร ๆ ก็อยากได้จากพระ จนกลายเป็นธรรมเนียมไป หากทำบุญแล้วไม่ได้พรดังกล่าว ก็ดูเหมือนว่ามีบางอย่างขาดหายไป

คนเราจะมีอายุยืนได้ สุขภาพก็ต้องดีด้วย แต่เวลาพูดถึงสุขภาพ ผู้คนมักนึกถึงแต่สุขภาพกาย ซึ่งโยงไปถึงอาหารและการออกกำลังกาย แต่ในมุมมองของพุทธศาสนา การมีอายุยืนนั้นขึ้นอยู่กับสุขภาพใจด้วย และแยกไม่ออกจากการความสัมพันธ์อันดีงามกับผู้อื่น

มีคำสอนหมวดหนึ่งของพระพุทธเจ้าที่พูดถึงเรื่องนี้โดยตรง ได้แก่ “อายุวัฒนธรรม” หรือ ธรรมที่ส่งเสริมสุขภาพ ช่วยให้อายุยืน

คำสอนหมวดนี้มีอยู่ ๕ ข้อ ๑ ใน ๕ ข้อนั้นเกี่ยวข้องกับอาหารโดยตรง ได้แก่ การบริโภคอาหารที่ย่อยง่าย ขยายความก็คือ อาหารมีประโยชน์ต่อสุขภาพอย่างเดียวยังไม่พอ ควรเลือกบริโภคสิ่งที่ย่อยง่ายด้วย คำสอนนี้เหมาะมากกับยุคปัจจุบัน เนื่องจากอาหารประจำวันของผู้คนยุคนี้เต็มไปด้วยเนื้อสัตว์ ซึ่งเป็นอาหารที่ย่อยยาก ขณะที่ผักค่อย ๆ หดหายไปจากจานข้าว ทุกวันนี้เป็นที่รู้กันว่าอาหารประเภทนี้หากบริโภคเป็นนิจจะก่อให้เกิดโรคมากมาย โดยเฉพาะโรคหัวใจ และโรคมะเร็ง ในทางตรงข้ามหากกินผัก ซึ่งเป็นอาหารที่ย่อยง่าย ให้มากขึ้น รวมทั้งเคี้ยวอาหารให้ละเอียด ก็จะมีผลดีต่อสุขภาพหลายประการ

ข้อต่อมาคือ การทำสิ่งที่สบาย เช่น ไม่ทำงานหักโหมหรือใช้ชีวิตสมบุกสมบัน รู้จักพักผ่อน นอนให้พอเพียง ข้อนี้เห็นได้ชัดว่ามีประโยชน์ต่อสุขภาพอยู่แล้ว แต่สิ่งที่ต้องระมัดระวังก็คือ การใช้ชีวิตสบายเกินไป ด้วยเหตุนี้พระพุทธองค์จึงแนะในลำดับต่อมาว่า ให้รู้จักประมาณในสิ่งที่สบาย

ความสะดวกสบายนั้นเป็นของดี แต่ถ้ามากเกินไปก็เกิดโทษได้ ดังเห็นได้จากวิถีชีวิตของคนสมัยใหม่ที่เต็มไปด้วยอุปกรณ์อำนวยความสะดวกมากมาย ประกอบกับการทำมาหากินที่แปรเปลี่ยนไป ผลก็คือทั้งวันจึงได้แต่นั่งโต๊ะทำงาน ครั้นเลิกงานก็นั่งดูโทรทัศน์ อยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์ หรือก้มหน้าอยู่กับโทรศัพท์ แทบไม่ได้ออกกำลังกายเลย จะไปไหนก็ไม่ต้องเดิน เพราะนั่งรถ เดี๋ยวนี้แม้แต่จะกินอาหาร ก็ไม่ต้องทำเองหรือเดินไปซื้ออาหารแล้ว เพราะมีบริการส่งถึงบ้าน ผู้คนจึงนั่งอยู่หน้าคอม ฯ ได้ทั้งวันไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ วิถีชีวิตแบบนี้เป็นอันตรายต่อสุขภาพมาก เพราะส่งเสริมให้เกิดโรคต่าง ๆ มากมาย โดยเฉพาะเมื่อกินอาหารที่เต็มไปด้วยเนื้อ อาทิ โรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน

ดังนั้นหากต้องการมีสุขภาพดี อายุยืนยาว จึงไม่ควรหมกมุ่นอยู่กับความสะดวกสบาย เอาแต่นั่ง ๆ นอน ๆ ควรออกกำลังกายสม่ำเสมอ ทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรงบ้าง แทนที่จะนั่งรถ ก็เดินหรือขี่จักรยานบ้าง แม้จะเหนื่อย แต่ก็ล้วนเป็นผลดีต่อสุขภาพ

สามข้อข้างต้นนั้นเกี่ยวข้องกับสุขภาพกายโดยตรง ที่แปลกออกไปคือ ข้อที่ ๔ และ ๕ ได้แก่ การมีศีล และการมีกัลยาณมิตร

การมีศีล มีความประพฤติดีงาม ไม่ทำชั่วนั้น ประโยชน์เบื้องต้นคือ ช่วยให้ไม่มีเรื่องเดือดเนื้อร้อนใจ ไม่อยู่ร้อนนอนทุกข์ ความเครียดหรือกลัดกลุ้มไม่รุมเร้า เพียงเท่านี้ก็ลดปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคต่าง ๆ ได้มากมาย (มีการวิจัยพบว่า ร้อยละ ๕๐-๗๕ ของความเจ็บป่วยที่เป็นเหตุให้ไปหาหมอนั้นเกี่ยวพันโดยตรงกับความเครียด อีกทั้งความเครียดยังเป็นสาเหตุแห่งการตายที่ร้ายแรงกว่าบุหรี่เสียอีก) ยังไม่ต้องพูดถึงศีลข้อ ๕ หากรักษาศีลข้อนี้เพียงข้อเดียว คืองดสุราและยาเสพติด ก็ช่วยลดโอกาสที่จะเกิดโรค พิกลพิการ หรือตายเพราะอุบัติเหตุได้มาก

ประโยชน์ประการต่อมาคือ เกิดความอิ่มเอมใจที่ได้ทำความดี ภูมิใจในชีวิตที่สะอาดสุจริต มีความสุขที่ช่วยให้ผู้อื่นมีความสุข อานิสงส์เหล่านี้ล้วนเกื้อกูลสุขภาพใจ และส่งผลดีต่อสุขภาพกายด้วย

การมีศีล หรือความประพฤติดีงาม เกิดขึ้นได้ ต้องอาศัยการสนับสนุนจากกัลยาณมิตร ในทางตรงข้ามหากแวดล้อมด้วยมิตรชั่ว ก็ยากที่จะตั้งมั่นอยู่ในศีลได้ ไม่ช้าไม่นานก็ต้องคล้อยตามบุคคลเหล่านั้น พลัดไปในทางต่ำหรือเป็นอันตราย

กัลยาณมิตรยังมีความสำคัญตรงที่สนับสนุนให้เราบำเพ็ญธรรม ๓ ข้อแรกได้ง่ายขึ้น เช่น แนะนำชักชวนให้เราทำสิ่งที่สบาย แต่ก็ไม่สบายจนเกินไป ชักชวนให้เราออกกำลังกาย รวมทั้งกินอาหารที่ย่อยง่าย

ความสำคัญอีกประการหนึ่งของกัลยาณมิตร คือ ทำให้เราไม่รู้สึกโดดเดี่ยวอ้างว้าง รู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน ซึ่งช่วยเติมเต็มจิตใจ นี้คือสิ่งหนึ่งที่ขาดหายไปจากชีวิตของผู้คนสมัยใหม่ แม้จะพรั่งพร้อมด้วยวัตถุ แวดล้อมด้วยผู้คนมากมาย แต่ในส่วนลึกก็รู้สึกเหงา อ้างว้าง เพราะขาดเพื่อนที่แท้จริง ภาวะอารมณ์ดังกล่าวมีส่วนทำให้เจ็บป่วยได้ง่ายขึ้น รวมทั้งอายุสั้น ในสังคมตะวันตก วิธีหนึ่งที่ใช้เยียวยาความรู้สึกดังกล่าว คือ ชวนไปเป็นจิตอาสา หรือเข้าร่วมกลุ่มบำบัดเพื่อจะได้มีเพื่อน หาไม่ก็แนะนำให้เลี้ยงสัตว์เพื่อบรรเทาความรู้สึกเหงา ว้าเหว่

จะเห็นได้ว่าการมีอายุยืน หรือมีสุขภาพดีนั้น ไม่ใช่เป็นเรื่องของกายเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวข้องแนบแน่นกับจิตใจ และความสัมพันธ์ทางสังคมด้วย ทั้งสองประการหลังนั้นสรุปสั้น ๆ ด้วยคำว่า ศีลดี และมิตรดี ซึ่งนำไปสู่การอยู่ดีอย่างแท้จริง เมื่ออยู่ดีแล้ว ชีวิตย่อมยืนยาว และเป็นความยืนยาวที่มีคุณภาพด้วย เพราะก่อให้เกิดประโยชน์สุขทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น ผู้ที่มีชีวิตยืนยาวดังกล่าวย่อมไม่ละโอกาสที่จะทำความดี เกื้อกูลผู้อื่น ขณะเดียวกันก็เป็นมิตรดีให้แก่ผู้อื่น ช่วยให้ผู้อื่นมีชีวิตที่ยืนยาวด้วยเช่นกัน
:- https://visalo.org/article/5908kinYooPen.html

 

ของดีที่ถูกมองข้าม
สามสลึง
ภรรยาพูดกับสามีด้วยน้ำเสียงอ่อนหวานว่า

“ได้ยินคุณพูดกับเพื่อน ๆ คุณเมื่อวันก่อนว่า หลังจากแต่งงานกับฉันแล้ว คุณถึงรู้ว่าความสุขมีค่ามาก จริงไหมคะ ?”
สามีพูดเรียบ ๆ ว่า
“ใช่ ชีวิตมันก็เป็นอย่างนี้แหละเธอ อะไรที่สูญเสียไปแล้ว เราถึงได้รู้ว่ามันมีคุณค่ามากมายมหาศาลเพียงใด”
สามีสูญเสียความสุขไปหลังจากแต่งงานจริงหรือไม่ ขอให้หาคำตอบเอาเอง แต่ที่ปฏิเสธไม่ได้ก็คือ เรามักจะเห็นคุณค่าของสิ่งใดก็ตาม ต่อเมื่อสิ่งนั้นจากเราไปแล้ว แต่ตอนที่สิ่งนั้นยังอยู่กับเรา เรากลับไม่ค่อยเห็นคุณค่าเท่าไหร่ เพราะเห็นว่าเป็น “ของตาย” จะทิ้ง ๆ ขว้าง ๆ อย่างไรก็ได้

ตัวอย่างง่าย ๆ เช่น อากาศที่เราหายใจ มีใครบ้างที่นึกถึงลมหายใจที่เข้าออกร่างกายเราตลอดเวลา เวลาให้นึกถึงของสามสิ่งที่มีค่าที่สุดในชีวิต กี่คนที่นึกถึงอากาศ ต่อเมื่ออากาศเป็นพิษ หรือเกิดพลัดมาอยู่ในที่อุดอู้ หรือถูกฝังอยู่ในตึกที่ถล่มลงมา มีอากาศเหลือน้อยลงทุกที เราถึงจะเห็นคุณค่าของสิ่งบางเบาเหล่านี้

สุขภาพของเราก็เช่นกัน เวลามีสุขภาพดี เราไม่ค่อยเห็นคุณค่าของสุขภาพเท่าไหร่ มีไม่กี่คนที่รู้สึกว่าตัวเองโชคดีที่สุขภาพเป็นปกติ หลายคนบ่นว่าตัวเองโชคร้ายอย่างโน้นอย่างนี้ ทั้ง ๆ ที่ยังกินได้ ถ่ายคล่อง ร่างกายทำงานได้ตามปกติ แต่พอปวดฟัน ปวดหัว หรือเป็นโรคกระเพาะเข้า ยังไม่ต้องถึงกับเป็นมะเร็งดอก เราถึงจะตระหนักว่าตอนที่เราปลอดโรคนั้น เป็นสุขเป็นโชคอย่างยิ่งแล้ว

มีอะไรต่ออะไรมากมายที่เรามองข้ามไปในชีวิต ทั้ง ๆ ที่สิ่งนั้นมีคุณค่าและความหมายต่อชีวิตของเรามาก อาทิ อาหารที่ธรรมดาสามัญ ความไม่เป็นหนี้ เมื่อใดที่ข้าวยากหมากแพง บ้านเมืองเกิดสงคราม หรือเกิดเป็นหนี้ท่วมหัวขึ้นมา เราถึงจะเห็นคุณค่าของสิ่งเหล่านี้

คนรักที่ยังอยู่กับเรา เช่นพ่อแม่ ก็อยู่ในข่ายนี้ ตอนที่ท่านยังอยู่กับเรา เรามักไม่ค่อยสนใจท่านเท่าไหร่ นาน ๆ ถึงไปเยี่ยม บางครั้งเราเลือกไปเที่ยวกับเพื่อนมากกว่าจะไปเยี่ยมท่าน ต่อเมื่อท่านจากไปไม่มีวันกลับ เราถึงมานึกเสียดายและเสียใจที่ไม่ได้เฉลียวใจว่า ตอนที่ท่านยังอยู่กับเรานั้น เป็นช่วงที่มีคุณค่าอย่างยิ่งของชีวิต ถึงตอนนั้นจึงตระหนักว่าคนที่ยังมีพ่อแม่อยู่ให้พบปะกราบไหว้นั้น เป็นคนที่มีโชคอย่างยิ่ง

อย่าคอยชะเง้อหาความสุขจากสิ่งที่ยังมาไม่ถึง หรืออยู่ไกลตัว ไม่ว่าจะเป็น รถยนต์คันงาม บ้านหลังใหม่ หรือตำแหน่งผู้จัดการ ขณะเดียวกันก็อย่าปล่อยให้ความสุขของเราถูกฝังกลบหรือจมดิ่งไปกับสิ่งที่สูญไปแล้ว มาชื่นชมดื่มด่ำกับสิ่งที่มีอยู่กับเราตอนนี้ ขณะนี้ ไม่ดีกว่าหรือ อย่ามองข้ามสิ่งนั้นไป เพราะอาจเป็นสิ่งสำคัญที่สุดของชีวิตเราก็ได้ ใครจะไปรู้ ที่แน่ ๆ ก็คือ นั่นคือสิ่งจริงแท้ มิใช่ความฝันจากอนาคต หรือเศษซากจากอดีต

เมื่อนักพรตผู้เฒ่ากลับมาถึงกระท่อมยามค่ำ ก็พบว่า ข้าวของถูกขโมยไปหมด ไม่เว้นแม้แต่หมอน เสื่อ หม้อ ชาม และอาหาร

คืนนั้น เขาเอาน้ำลูบท้องต่างข้าว ออกมานั่งที่ระเบียงบ้าน จ้องมองดวงจันทร์ แล้วรำพึงคนเดียวว่า

“ยังดีนะ ที่เขาไม่ได้เอาพระจันทร์ดวงงามไปด้วย”
:- https://visalo.org/article/sarakan254606.htm

 

ดูแลใจให้ดี
พระไพศาล วิสาโล
มีพุทธภาษิตบทหนึ่ง พระพุทธเจ้าตรัสเป็นอุปมาอุปมัยว่า “เมื่อมือไม่มีแผล บุคคลจะจับต้องยาพิษก็ได้ ยาพิษนั้นไม่สามารถทำอันตรายได้” ความหมายของพุทธภาษิตนี้ใกล้เคียงกับสำนวนไทยสำนวนหนึ่งคือ “ตบมือข้างเดียวไม่ดัง” ตบมือข้างเดียวไม่ดังหมายความว่า ทำฝ่ายเดียวย่อมไม่เกิดผล เช่นเมื่อมีการทะเลาะวิวาทกัน ถ้ามีแค่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งต่อว่าด่าทอ อีกฝ่ายหนึ่งเงียบ การทะเลาะวิวาทก็เกิดขึ้นไม่ได้ การทะเลาะวิวาทจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อทั้งสองฝ่ายต่างตอบโต้กัน เหมือนกับยาพิษจะก่อให้เกิดผลเสียถึงขั้นเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ ก็ต่อเมื่อจับต้องด้วยมือที่มีแผล

พุทธภาษิตนี้มีความหมายว่า อะไรก็ตามจะเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยปัจจัยสองประการ เรียกว่าปัจจัยไกลกับปัจจัยใกล้ หรือปัจจัยภายนอก กับปัจจัยภายใน ปัจจัยไกลคือยาพิษ ปัจจัยใกล้คือมือที่มีแผล ถ้าปัจจัยใกล้ไม่เกื้อกูล ปัจจัยไกลหรือปัจจัยภายนอก คือยาพิษก็ทำอะไรไม่ได้ ในทำนองเดียวกัน ต้นไม้จะงอกขึ้นมาได้ นอกจากอาศัยน้ำ อากาศ ความชื้น และอุณหภูมิที่พอเหมาะสมแล้ว ยังต้องอาศัยเมล็ดพันธุ์ที่มีเชื้อหรือมียางด้วย ถ้าอากาศ อุณหภูมิ และความชื้นพอเหมาะ แต่เมล็ดนั้นแห้งตายไปแล้วหรือไม่มีเชื้อไม่มียาง ก็ไม่สามารถเติบโตเป็นต้นกล้าหรือต้นไม้ใหญ่ได้

ความสุขและความทุกข์ก็เช่นเดียวกัน ต้องอาศัยทั้งปัจจัยไกลและปัจจัยใกล้ อาศัยทั้งปัจจัยภายนอกและปัจจัยภายใน เช่น อาหารที่อร่อย เพลงที่ไพเราะ หรือเสื้อผ้าที่สวยงาม มันจะให้ความสุขแก่เราได้ ก็ต่อเมื่อเรามีความอยาก คือไม่เพียงแค่ได้เสพหรือได้เป็นเจ้าของเท่านั้น อาหารอร่อยแต่ไม่ได้กินก็เท่านั้น ครั้นได้กิน ได้เสพ หรือได้สวมใส่ก็ใช่ว่าจะมีความสุขโดยอัตโนนัติ จะมีความสุขได้ต้องมีปัจจัยภายในด้วย นั่น คือความอยาก

อาหารอร่อยถ้าไม่มีความอยาก กินไปก็ไม่มีความสุข ที่ไม่มีความอยากอาจเป็นเพราะอิ่มแล้ว หรือไม่ก็กำลังครุ่นคิดเรื่องการงาน หรือเศร้าโศกถึงคนรักที่เพิ่งตายจาก ต่อเมื่อมีความอยาก จึงจะมีความสุขเมื่อได้กิน ด้วยเหตุนี้ภัตตาคารใหญ่ ๆ หรู ๆ จึงมีการกระตุ้นความอยาก หรือเรียกน้ำย่อย ด้วยอาหารเบา ๆ ก่อน เพลงที่ไพเราะก็เช่นกัน แม้บรรเลงด้วยนักดนตรีฝีมือดี แต่คนฟังไม่อยากฟัง เพราะกำลังครุ่นคิดกับงาน ฟังอย่างไรก็ไม่มีความสุข

แม้กระทั่งความสัมพันธ์ทางเพศที่ใครๆ คิดว่าเป็นยอดของความสุข ยิ่งกว่าได้ฟังเพลงไพเราะ กินอาหารอร่อย แต่ถ้าไม่มีความอยาก ไม่มีอารมณ์เสียแล้ว เสพไปก็ไม่มีความสุข อาจรู้สึกเบื่อด้วยซ้ำ คู่สมรสบางคนมีเพศสัมพันธ์เพียงเพราะเห็นว่าเป็นหน้าที่ บางคนชอบเพศเดียวกัน แต่ต้องหลับนอนกับคู่ครองที่เป็นเพศตรงข้าม เขาย่อมไม่รู้สึกมีความสุขเพราะไม่มีความอยาก

ความทุกข์ใจก็เช่นเดียวกัน ต้องอาศัยทั้งปัจจัยภายนอกและปัจจัยภายใน นั่นหมายความว่า คำต่อว่าด่าทอ เสียงดัง แดดร้อน ทำให้ทุกข์ใจไม่ได้ ถ้าใจเราไม่ไปร่วมมือด้วย หากว่ามีคนตะโกนด่า แต่เราไม่สนใจ ไม่นำพา เข้าหูซ้ายทะลุหูขวา จะเกิดความโกรธได้ไหม ความโกรธเกิดขึ้นไม่ได้ถ้าใจเราไม่เอาคำเหล่านั้นมาเป็นอารมณ์ หรือหวนระลึกนึกถึงคำเหล่านั้น การกระทำก็เช่นเดียวกัน แม้จะมีคนมากลั่นแกล้ง เอาเปรียบ รบกวน รังควาน แต่ถ้าเราไม่เก็บเอามาคิด ไม่นำพาไม่สนใจ ความทุกข์ใจก็เกิดขึ้นไม่ได้ ดังนั้นเมื่อไรก็ตามที่เรามีความทุกข์ใจ จะโทษรูปที่เห็น โทษเสียงที่ได้ยิน โทษใครต่อใครที่รู้จักอย่างเดียวไม่ได้ มันต้องโทษที่ใจเราด้วย เป็นเพราะใจเรามีส่วนร่วม ไปสมยอมเปิดทางอนุญาตให้สิ่งเหล่านั้นเข้ามาสร้างความทุกข์ใจให้กับเรา

 

(ต่อ)
ก้อนหินใหญ่แค่ไหนก็ตาม ถ้าเราไม่แบกจะเป็นทุกข์ไหม จะเหนื่อยไหม จะรู้สึกหนักไหม หนามแหลมเพียงใด ถ้าเราไม่เผลอเดินเตะ เราจะปวดไหม หินก้อนหนักๆ ทำให้เราทุกข์ไม่ได้ ถ้าเราไม่ไปแบกมัน หนามแหลมๆ ทำให้เราปวดไม่ได้ถ้าเราไม่เดินเตะมัน เมื่อรู้สึกหนักหรือรู้สึกปวด เราจะโทษก้อนหินหรือหนามแหลมอย่างเดียวไม่ได้ ต้องกลับมาดูว่าเป็นเพราะเรามีส่วนด้วย พูดอีกอย่างก็คือไม่มีใครยัดเยียดความทุกข์ให้เราได้ ถ้าเราไม่ยินยอม ไม่มีใครขโมยความสุขไปจากเราได้ ถ้าหากเราไม่เออออห่อหมกด้วย

เคยมีนายตำรวจใหญ่คนหนึ่งไปปรึกษาปัญหาชีวิตกับหลวงพ่อชา สุภัทโท สมัยนั้นราว ๔๐ ปีก่อนท่านยังไม่อาพาธ นายตำรวจคนนี้เป็นคนซื่อสัตย์มาก แต่ถูกกลั่นแกล้ง เจ้านายไม่ส่งเสริม เพื่อนร่วมงานขัดแข้งขัดขา นอกจากเลื่อยขาเก้าอี้ ยังเล่นงานข้างหลังเพราะไม่กินตามน้ำเหมือนคนอื่นเขา เขากลุ้มใจมากก็มาระบายกับหลวงพ่อชา หลวงพ่อก็ฟังโดยไม่ได้ว่าอะไร ท่านปล่อยให้เขาพูดจนจบ เสร็จแล้วท่านก็ชี้ไปที่หินก้อนใหญ่ที่อยู่ในลานหน้ากุฏิท่าน แล้วถามว่า “เห็นหินก้อนนั้นไหม” “เห็นครับ” “หินก้อนนั้นหนักไหม” “หนักครับ” “คุณแบกไหวไหม” “แบกไม่ไหวครับ” แล้วท่านก็บอกว่า “ถ้าไม่ไหวก็อย่าแบกมัน”

ได้ยินเพียงเท่านี้นายตำรวจคนนั้นก็ได้คิดเลยว่า ที่ตัวเองทุกข์ก็เพราะแบกเรื่องราวต่าง ๆ เอาไว้นั่นเอง เรื่องราวเหล่านี้ไม่สามารถทำให้ตนเองเป็นทุกข์ได้หากไม่ไปแบกเอาไว้ เมื่อคิดได้เช่นนี้ ก็รู้สึกโปร่งโล่งขึ้นมาก ทำให้มีแรงทำงานต่อไป ปัญหาในที่ทำงานยังคงมีอยู่ แต่ใจไม่ทุกข์แล้ว เพราะไม่ไปแบกมัน นายตำรวจคนนี้จึงรับราชการต่อจนเกษียณ

เห็นไหมว่าเมื่อมีความทุกข์ใจเกิดขึ้น มันไม่ใช่เป็นเพราะคนนั้นคนนี้ทำอะไรไม่ถูกใจหรือกลั่นแกล้งเราอย่างเดียว แต่เป็นเพราะใจเราให้ความร่วมมือด้วยการแบกมันเอาไว้ เลยกลายเป็นการซ้ำเติมตนเอง

เสียงดัง ถ้าเราไม่จดจ่อใส่ใจ ความรำคาญก็เกิดขึ้นไม่ได้ เมื่อหลายสิบปีก่อนหลวงปู่บุดดา ถาวโรได้รับนิมนต์ให้ไปฉันเพลที่กรุงเทพฯ เมื่อฉันเสร็จญาติโยมก็นิมนต์ให้หลวงพ่อจำวัดพักผ่อนก่อน เพราะสมัยนั้นการเดินทางไปสิงห์บุรีใช้เวลาหลายชั่วโมง หลวงปู่ก็ชรามากแล้ว เจ้าภาพจึงจัดห้องให้ท่านพัก มีลูกศิษย์หลายคนนั่งอยู่เงียบ ๆ เป็นเพื่อนท่าน

บังเอิญห้องที่ติดกันเป็นร้านขายของชำ เจ้าของร้านเป็นอาซิ้ม คนจีนสมัยก่อนจะสวมเกี๊ยะไม้ ไม่ได้สวมรองเท้าแตะเหมือนสมัยนี้ ดังนั้นเวลาเดินเสียงก็ดังเข้ามาถึงห้องที่หลวงปู่จำวัดอยู่ ลูกศิษย์ได้ยินก็รำคาญ จึงพูดขึ้นมาว่า “เดินเสียงดังจัง ไม่เกรงใจกันเลย” หลวงปู่แม้จะเอนกายแต่ท่านไม่หลับ เมื่อได้ยินเช่นนั้นก็พูดขึ้นมาเบาๆ ว่า “เขาเดินของเขาอยู่ดีๆ เราเอาหูไปรองเกี๊ยะเขาเอง”

หลวงปู่บุดดาบอกเป็นนัยว่า เสียงเกี๊ยะจะดังอย่างไร ถ้าไม่เอาหูไปรองเกี๊ยะ ก็ไม่รู้สึกรำคาญ ดังนั้นเวลารู้สึกรำคาญขึ้นมา อย่าไปโทษเสียงอย่างเดียว ต้องโทษตัวเองด้วยว่าเอาหูไปรองเกี๊ยะเขาทำไม

ทีนี้ก็น่าคิดว่าทำไมถึงเอาหูไปรองเกี๊ยะ คำตอบก็คือไม่มีสติ เมื่อไม่มีสติ หูก็จะหาเรื่อง ตาก็จะหาเรื่อง เพราะว่าเมื่อไม่มีสติ ก็จะลืมตัว เมื่อลืมตัว หูและตา รวมทั้งใจด้วย ก็จะไปหาความทุกข์มาใส่ตัวทันที ได้ยินเสียงอะไร ไม่ว่าเสียงเกี๊ยะ เสียงรถยนต์ เสียงต่อว่าด่าทอ ใจก็จะไปเอาคว้าเสียงเหล่านั้นมาเล่นงานตัวเอง หรือเปิดทางให้สิ่งเหล่านั้นมาทำร้ายจิตใจได้

ทีนี้พอทุกข์แล้วก็ยังไม่รู้ตัวอีก ยังทำร้ายตัวเองต่อไป เหมือนคนที่แบกหิน ตอนแรกแบกเพราะลืมตัว พอแบกแล้วรู้สึกหนัก แต่ทั้ง ๆ ที่รู้สึกหนักก็ยังไม่ยอมปล่อย ยังแบกต่อเพราะอะไร เพราะลืมตัว เหมือนเวลาได้ยินใครพูดตำหนิติเตียน ทั้งๆ ที่คำพูดของเขาหายไปกับสายลมแล้ว ผ่านไปหลายวันแล้ว แต่ใจเราก็ยังเก็บเอามาคิด พอคิดแล้วก็ทุกข์ โกรธใจร้อนผ่าว แต่ก็ยังไม่ยอมเลิกคิด ยังคิดอยู่นั่นแหละ คิดซ้ำไปซ้ำมา

เวลามีคนเขียนด่าเราทางเฟสบุ๊คหรือทางไลน์ ทั้ง ๆ ที่ไม่พอใจ แต่ก็ยังกลับมาอ่านซ้ำไปซ้ำมาอยู่นั่นแหละ เมื่อวานอ่านแล้ว วันนี้ก็ยังอ่านอีก อ่านเช้าอ่านบ่าย อ่านแต่ละครั้งก็ขุ่นเคืองแต่ก็ยังไม่เลิกอ่าน นั่นเป็นเพราะลืมตัว เวลามีคนเขียนชมเรา เราอาจอ่านแค่ไม่กี่ครั้ง แต่พอมีคนเขียนด่า เรากลับอ่านแล้วอ่านอีกอยู่นั่นแหละ นี่เรียกว่า ยิ่งเกลียด ยิ่งผลักไส ก็ยิ่งยึดติด ตอนที่เผลออ่านครั้งแรกแล้วขุ่นเคืองใจขึ้นมาอันนี้เข้าใจได้เพราะไม่รู้ แต่ถ้ารู้แล้วยังอ่านแล้วอ่านอีก อย่างนี้เรียกว่าลืมตัวไม่มีสติ

ความทุกข์ใจเกิดขึ้นเพราะเราเปิดทางให้ความทุกข์มาเล่นงานใจเรา แล้วก็ยังทำอย่างนั้นซ้ำซากเพราะความไม่รู้ตัวไม่มีสติ ยิ่งลืมตัวก็ยิ่งทำร้ายตัวเอง หรือยิ่งลืมตัวก็ยิ่งเปิดทางให้สิ่งต่างๆ เข้ามาทำร้ายตัวเราเอง อาจารย์ชยสาโรเคยพูดไว้ว่า “โลกนี้ไม่มีสิ่งใด ไม่มีคนใด จะบังคับให้เราทุกข์ได้ มีแต่สิ่งที่ชวนให้เราทุกข์ ชวนให้เราพอใจ ชวนให้เราไม่พอใจ” เมื่อเขามาชวนให้เราทุกข์ ชวนให้เราไม่พอใจ อยู่ที่เราจะรับคำชวนหรือเปล่า เราเลือกได้ที่จะไม่รับคำเชิญชวนจากเขา ในเมื่อเราเลือกได้แต่เราไม่เลือก เราเลือกที่จะปฏิเสธได้แต่เราไม่ปฏิเสธ เรารับคำเชิญชวนของเขาเอง ทีนี้จะโทษใครดี ต้องโทษตัวเองด้วย เพราะไปรับคำเชิญชวนของเขาทำไม

ดังนั้นทุกครั้งที่เราทุกข์ใจอย่าเพิ่งโทษสิ่งภายนอกตะพึดตะพือ ให้กลับมาดูใจเราด้วยว่าใจเราไปเปิดทางยินยอมหรือผสมโรงให้ความทุกข์ต่างๆ จากภายนอกเข้ามาเล่นงานใจเราหรือเปล่า ถ้าจะตอบอย่างฟันธงก็คือ ใช่ ฉะนั้นถ้าเราไม่อยากทุกข์ใจ ก็อย่ามัวเรียกร้องคนโน้นคนนี้ให้พูดดีๆ กับเรา อย่าทำสิ่งที่ไม่ดีกับเรา อันนั้นมันเป็นไปได้ยาก เราควบคุมบังคับบัญชาคนอื่นไม่ได้ แต่สิ่งที่เราทำได้คือดูแลใจเราให้ดี อย่าเปิดช่องให้ความทุกข์หรือสิ่งเลวร้ายเข้ามาเล่นงานจิตใจเราได้ คนอื่นเขาทำได้อย่างมากก็แค่ต่อว่าด่าทอเรา ขโมยเงินเรา โกงเงินเรา เอาทรัพย์สินของเราไป หรือแม้กระทั่งทำร้ายร่างกายเรา แต่ว่าเขาไม่สามารถทำให้เราทุกข์ใจได้ แต่ที่เราทุกข์ใจก็เพราะเราทำตัวเอง หรือใจเรานั่นแหละเข้าไปปรุงแต่งผสมโรง

เงินหายก็หายแต่ของ ใจไม่เสีย เราทำได้ หรือว่าถูกทำร้ายร่างกายแต่ใจไม่ทุกข์ เราก็ทำได้เช่นกัน ขอเพียงแต่ดูแลรักษาใจให้ดีเท่านั้น
:- https://visalo.org/article/suksala29.html

 

คู่แข่งที่แท้จริง
By : รินใจ
ทุกปีในสหรัฐอเมริกาจะมีการประกวดแข่งขันสะกดคำโดยจำกัดเฉพาะเด็กอายุต่ำกว่า ๑๖ ปี งานนี้เป็นงานระดับชาติ มีเด็กมาร่วมแข่งขันถึง ๑๐ ล้านคน และมีการถ่ายทอดสดทั่วประเทศในรอบสุดท้าย

ปีนี้ผู้ที่ฝ่ามาถึงรอบสุดท้ายมีเพียง ๑๓ คน ซามีร์ ปาเตล วัย ๑๒ ขวบ ซึ่งปีที่แล้วได้อันดับ ๒ เป็นตัวเต็งอันดับ ๑ ส่วนอันดับ ๒ คือราชีพ ทาริโกพูลา ซึ่งได้ที่ ๔ เมื่อปีที่แล้ว


ชัยชนะน่าจะเป็นของซามีร์ แต่แล้วเขาก็พลาดเมื่อเจอคำว่า eramacausis (แปลว่าอะไร โปรดหาจากพจนานุกรมเล่มใหญ่ ๆ เอาเอง) การตกรอบของซามีร์ ทำให้ราชีพเป็นตัวเต็งอันดับ ๑ ทันที

มีนักข่าวคนหนึ่งถามราชีพว่า ดีใจไหมที่คู่ปรับตกรอบไป คำตอบของราชีพก็คือ “ไม่ครับ นี่เป็นการแข่งขันกับ คำ ไม่ใช่กับ คน ครับ”

ไม่ทันขาดคำ เสียงตบมือก็ดังก้องห้องประชุม

คำตอบของราชีพคงทำให้ผู้ใหญ่หลายคนได้คิด ใช่หรือไม่ว่าเวลาเราแข่งขันในเรื่องอะไรก็ตาม เรามักจะมองเห็นผู้ร่วมแข่งขันเป็นปรปักษ์หรือฝ่ายตรงข้าม ในใจจึงอยากให้เขามีอันเป็นไป เพื่อเราจะได้เป็นผู้ชนะแต่ผู้เดียว หารู้ไม่ว่าลึก ๆ ความอิจฉาและพยาบาทกำลังก่อตัวขึ้น ดังนั้นแข่งไปจึงทุกข์ไป แข่งเสร็จแล้วก็ยังทุกข์อีกที่เห็นคนอื่นเก่งกว่าตน

แต่สำหรับราชีพ แม้การแข่งขันจะดุเดือดอย่างไร เขาไม่ได้มองไปที่คน แต่มองไปที่คำ สำหรับเขาความท้าทายอยู่ที่การต่อสู้กับคำยาก ๆ คำยากทุกคำคือปริศนาที่เขาต้องถอดออกมาเป็นตัว ๆ ให้ได้ เมื่อใจไปจดจ่ออยู่ที่คำเหล่านี้ เขาจึงไม่ยินดียินร้ายที่ผู้ร่วมแข่งขันจะไปหรืออยู่

แม้ว่าในที่สุดราชีพจะได้เป็นที่ ๔ (เพราะแพ้คำว่า Heiligenschein) แต่อย่างน้อยเขาก็ไม่ได้ทุกข์เพราะเกลียดหรืออิจฉาคนที่เก่งกว่าเขา คงมีแต่ความมุ่งมั่นที่จะศึกษาค้นคว้าให้หนักขึ้นเพื่อพิชิตคำยาก ๆ ในปีหน้า ไม่ต้องสงสัยเลยว่าปีหน้าเขาต้องฉลาดกว่าปีนี้แน่ มองในแง่นี้ แม้เขาจะ “แพ้” แต่เขาไม่ขาดทุนเลย กลับมีกำไรด้วยซ้ำ

มุมมองของราชีพนั้น ไม่ได้เป็นประโยชน์เฉพาะในยามแข่งขันเท่านั้น แต่ยังมีคุณค่าสำหรับการดำเนินชีวิตและสัมพันธ์กับผู้คนด้วย ใช่หรือไม่ว่า ในชีวิตประจำวัน เมื่อเราถูกวิพากษ์วิจารณ์ ใจเรามักจะพุ่งตรงไปยังคนวิพากษ์วิจารณ์ แต่ไม่ค่อยสนใจคำวิพากษ์วิจารณ์เท่าใดนัก ดังนั้นแม้ว่าคำวิพากษ์วิจารณ์จะถูกต้อง ให้แง่คิดที่ดี เพียงใดก็ตาม แต่เราไม่สนใจที่จะไตร่ตรองเสียแล้ว เพราะใจนั้นเต็มไปด้วยความเกลียดและโกรธคนที่วิพากษ์วิจารณ์เรา

ถ้าเราหันมาใส่ใจกับคำวิพากษ์วิจารณ์กันให้มากขึ้น และสนใจให้น้อยลงกับการตอบโต้เพื่อเอาชนะคะคานคนที่วิพากษ์วิจารณ์ นอกจากเราจะทุกข์หรือโกรธเกลียดน้อยลงแล้ว เรายังมีโอกาสที่จะได้ประโยชน์จากคำวิพากษ์วิจารณ์นั้นด้วย โดยเฉพาะหากเป็นคำวิพากษ์วิจารณ์ที่ถูกต้อง ด้วยท่าทีเช่นนี้ เราจะได้กำไรสถานเดียว คุณเล็ก วิริยะพันธุ์ ผู้ก่อตั้งเมืองโบราณ ถึงกับบอกว่า วันไหนไม่ได้รับคำตำหนิ วันนั้นถือเป็นอัปมงคลเลยทีเดียว

เวลาทำงานก็เช่นกัน ถ้าเรามองว่านี้เป็นการต่อสู้ปลุกปล้ำกับงาน เราจะไม่เดือดร้อนที่คนอื่นทำได้ดีกว่าเรา ใครจะดีจะเก่งก็เป็นเรื่องของเขา เพราะในใจนั้นนึกอยู่เสมอว่า “ฉันกำลังแข่งขันกับงาน ไม่ใช่แข่งขันกับคนอื่น” นอกจากจะไม่อิจฉาเขาแล้ว ยังพยายามเรียนรู้จากเขาว่ามีวิธีการอย่างไร เพื่อเอาไปใช้ในการพิชิตงานที่กำลังทำอยู่ หรือทำให้งานนั้นดีขึ้น

มองให้ลึกลงไปแล้ว คนไม่ใช่คู่แข่งของเรา กิเลสตัณหา ความเห็นแก่ตัว หรือความหลงตนต่างหากที่เป็นคู่แข่งของเรา แทนที่จะสู้กับใครต่อใคร เราควรหันมาสู้กับอกุศลธรรมในตัวเราดีกว่า ที่แล้วมาเราต่อสู้กับใครต่อใครมากแล้ว แต่ไม่ได้ต่อสู้กับอกุศลธรรมเหล่านี้ เราจึงทุกข์ไม่เว้นแต่ละวัน

ถึงที่สุดแล้ว แม้แต่คนที่คิดร้ายต่อเรา เขาก็ไม่ได้เป็นศัตรูของเรา ความโกรธเกลียดหรือความเห็นแก่ตัวในใจเขาต่างหาก ที่เป็นศัตรูของเรา สิ่งที่เราควรจัดการคือความชั่วร้ายในใจของเขา มิใช่จัดการตัวเขา ด้วยวิธีนี้เท่านั้นที่เราจะปลอดภัยและมีชีวิตที่สงบสุขอย่างแท้จริง เพราะการขจัดศัตรูที่ดีที่สุดคือเปลี่ยนเขามาเป็นมิตร

แล้วอะไรล่ะที่จะเปลี่ยนศัตรูมาเป็นมิตรได้ หากมิใช่การใช้ความดีชนะใจเขา
:- https://visalo.org/article/kidFamily254906.htm